Wstępna ocena wpływu dekolonizacji jamy ustnej chlorheksydyną z użyciem zestawu szczoteczek na występowanie VAP – doświadczenia jednego ośrodka

Preliminary assessment of the effect of chlorhexidine in oral cavity decolonisation on VAP rates using a set of toothbrushes – single center observations

1 Uniwersytecki Szpital Kliniczny we Wrocławiu
2 Laboratorium Mikrobiologiczne Uniwersyteckiego Szpitala Klinicznego we Wrocławiu
3 I Klinika Anestezjologii i Intensywnej Terapii Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu

Wiesława Duszyńska I Klinika Anestezjologii i Intensywnej Terapii, Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu, ul. Borowska 213, 50-556 Wrocław. Tel.: 71 733 23 02, e-mail: w.duszynska@wp.pl

Wpłynęło: 19.07.2017

Zaakceptowano: 30.07.2017

DOI: dx.doi.org/10.15374/FZ2017043

Forum Zakażeń 2017;8(4):245–251

Streszczenie: Wstęp Zastosowanie szczoteczek do pielęgnacji jamy ustnej z jednoczesną aplikacją 0,12% chlorheksydyny może mieć wpływ na redukcję zapaleń płuc związanych z wentylacją mechaniczną (VAP). Celem badania była ocena wpływu stosowania zabiegu pielęgnacji jamy ustnej chlorheksydyną z użyciem szczoteczek na: ogólną częstość zakażeń szpitalnych (DA-HAIs), VAP, rodzaj flory odpowiedzialnej za VAP i kolonizację gardła. Materiał i metody Badanie obserwacyjne i prospektywne przeprowadzono w I Klinice Anestezjologii i Intensywnej Terapii Uniwersyteckiego Szpitala Klinicznego we Wrocławiu. Analizie poddano chorych hospitalizowanych w dwóch okresach: grupa I od 1 maja do 31 sierpnia 2016 roku (n=129) oraz grupa II od 1 września do 31 grudnia 2016 roku (n=145). Wyniki DA-HAIs rozpoznano u 29 i 31 chorych, VAP u 15 i 13 osób (odpowiednio w grupie I i II). W grupie II stwierdzono nieznaczne zmniejszenie ogólnej częstości zakażeń (17% vs. 16,4%; p=0,825), bez wpływu na gęstość (20,5/1000 dni vs. 20,8/1000; p=0,932). Zaobserwowano spadek częstości (11,6% vs. 8,96%; p=0,467) i gęstości zapadalności na VAP (14,6/1000 vs. 11,8/1000; p=0,574). W grupie II zaobserwowano spadek: o 5% zakażeń Acinetobacter baumannii MDR, o 2% szczepami MSSA i Pseudomonas aeruginosa oraz o 7% Candida spp. (p>0,05), a także wzrost kolonizacji gardła szczepem A. baumannii (p=0,0119), innymi pałeczkami Gram-ujemnymi niefermentującymi (p=0,0021) i szczepami Candida spp. (p=0,0096). Wnioski Pielęgnacja jamy ustnej 0,12% roztworem chlorheksydyny z użyciem szczoteczek zredukowała nieznacznie częstość VAP, lecz nie miała wpływu na ogólną częstość występowania DA-HAIs. Przeprowadzana procedura pozytywnie wpłynęła na florę odpowiedzialną za zapalenie płuc i kolonizującą gardło, w szczególności na redukcję szczepów z rodziny Enterobacteriaceae. Obserwowany wzrost kolonizacji gardła szczepem A. baumannii nie przyczynił się do wzrostu liczby zapaleń płuc wywołanych tym patogenem. Stosowanie zabiegu pielęgnacji jamy ustnej chlorheksydyną z użyciem szczoteczek może być pomocne w profilaktyce VAP i wymaga dalszych badań.

Słowa kluczowe: chlorheksydyna, dekolonizacja, pielęgnacja jamy ustnej, VAP

Abstract: Introduction The use of toothbrushes in oral hygiene with a simultaneous application of 0.12% chlorhexidine may have an effect on the reduction of ventilator-associated pneumonia (VAP). The aim of the study was to assess the effect of applying chlorhexidine in oral care using toothbrushes on the general frequency of hospital acquired infections (DA-HAIs), VAP, type of bacterial flora causing VAP and colonising the pharynx. Materials and methods The observational and prospective study was conducted in the Department of Anesthesiology and Intensive Care at Wroclaw Medical University Teaching Hospital. The study involved patients hospitalized in two periods: the preintervention period 01.05–31.08.2016 (group I, n=129) and the intervention period 01.09–31.12.2016 (group II, n=145). Results DA-HAIs were diagnosed in 29 and 31 patients, VAP was diagnosed in 15 and 13 patients (group 1 vs. 2 respectively). In the intervention period a slight decrease in the general frequency of infections was observed (17% vs. 16.4%; p=0.825) with no effect on the incidence rate (20.5/1000 vs. 20.8/1000; p=0.932). A decrease in VAP frequency (11.6% vs. 8.96%; p=0.467) and incidence rate was observed (14.6/1000 vs. 11.8/1000; p=0.574). In the intervention period a decrease of 5% in Acinetobacter baumannii MDR infections was observed as well as a 2% decrease in MSSA infections, Pseudomonas aeruginosa and a 7% decrease in Candida spp. infections (p>0,05) and an increased colonisation of the pharynx with A. baumannii (p=0.0119), other non-fermenting Gram-negative bacilli (p=0.0021) and Candida spp. strains (p=0.0096). Conclusions Performing oral hygiene with the use of a 0.12% chlorhexidine solution and toothbrushes slightly reduced the frequency of VAP but had no effect on the general frequency of DA-HAIs. The procedure proved effective against the respiratory pathogens and oral colonisation especially by reducing the count of Enterobacteriaceae strains. The observed increase in the colonisation of the pharynx with A. baumannii did not result in an increased rate of pneumonia caused by this pathogen. The oral hygiene procedure may prove useful in the VAP prevention and requires further research.

Key Words: chlorhexidine, decolonization, oral hygiene, VAP

Pełna wersja artykułu