Przydatność wybranych metod oczyszczania ran przewlekłych u chorych objętych opieką hospicyjną w warunkach domowych
The usefulness of the selected methods of chronic wounds cleansing in patients under hospice home care
Dariusz Bazaliński1, 2| Beata Barańska2 | Dorota Kaczmarska2 | Magdalena Wołkowicz3 | Maria Kózka4
1 Instytut Pielęgniarstwa i Nauk o Zdrowiu Wydziału Medycznego Uniwersytetu Rzeszowskiego
2 Szpital Specjalistyczny – Podkarpacki Ośrodek Onkologiczny w Brzozowie
3 Studenckie Koło Naukowe Opieki nad Osobami Starszymi Uniwersytetu Rzeszowskiego
4 Zakład Pielęgniarstwa Klinicznego Wydziału Nauk o Zdrowiu Uniwersytetu Jagiellońskiego Collegium Medicum
Dariusz Bazaliński Instytut Pielęgniarstwa i Nauk o Zdrowiu, Wydział Medyczny, Uniwersytet Rzeszowski, al. Kopisto 2a, 35-310 Rzeszów, e-mail: darek.bazalinski@wp.pl
Wpłynęło: 10.04.2018
Zaakceptowano: 22.04.2018
DOI: dx.doi.org/10.15374/LR2018007
Leczenie Ran 2018;15(2):51–56
Streszczenie: Wstęp Podstawowymi zasadami miejscowego leczenia rany przewlekłej są: możliwie jak najszybsze oczyszczenie jej z tkanek martwych, minimalizacja infekcji i kontrola wysięku. W warunkach domowych można wykorzystać większość metod oczyszczania ran rekomendowanych przez Polskie Towarzystwo Leczenia Ran. Cel Przedstawienie własnych doświadczeń z zastosowania metod oczyszczania ran przewlekłych u chorych objętych długoterminową opieką hospicyjną w warunkach domowych. Materiał i metody Grupa badana liczyła 15 pacjentów z odleżynami III /IV° według NPUAP , objętych domową opieką hospicyjną w latach 2012–2017, u których zastosowano oczyszczenie ran z wykorzystaniem: chirurgicznego debridementu, larw Lucilia sericata, ujemnego kontrolowanego ciśnienia i autolizy. Jako metody badawcze wykorzystano obserwację oraz analizę dokumentacji medycznej. Analizę zebranych danych wykonano z zastosowaniem programu IBM SPSS Statistics 20. W analizie użyto metod statystyki opisowej. Wyniki Badana grupa pacjentów objętych opieką domową (opieka hospicyjna – 40,0%; długoterminowa – 60,0%) liczyła 9 kobiet (60,0%) i 6 mężczyzn (40,0%), średnia wieku wynosiła 73,67±11,68, a przedział wiekowy – 47–92 lata. Wydolność samoopiekuńcza w oparciu o skalę Barthel oscylowała na poziomie 0–25 punktów. U 9 pacjentów (60,0%) odnotowano współwystępowanie odleżyn i rany współistniejące (minimum 2), w tym u jednej pacjentki 4 rany. Były one zlokalizowane głównie w okolicy: krzyżowej (42,3%; n=11), pięty (27,0%; n=7), krętarzy (19,2%; n=5), piersiowego odcinka kręgosłupa (7,7%; n=2), guza kulszowego (3,8%; n=1). W oparciu o klasyfikację kolorową wyróżniono rany czarne (53,3%; n=14), żółte (42,3%; n=11) oraz jedną czerwoną (3,8%). Średni czas oczyszczenia tkanki martwiczej u badanych wynosił 2,53 tygodnia, zaś najdłuższy 4 tygodnie. Spośród 15 pacjentów objętych obserwacją odleżyny całkowicie wyleczono u 3 pacjentów (20,0%), a zmniejszenie powierzchni ran i głębokości uszkodzenia uzyskano u 12 badanych (80,0%). Wnioski Zastosowanie chirurgicznego debridementu z uzupełnieniem terapią biologiczną larwami L. sericata znacząco skróciło czas oczyszczania tkanek martwych w ranie. Kontrolowane ujemne ciśnienie jest bezpieczną metodą przyspieszającą proces oczyszczenia rany z obfitym wysiękiem.
Słowa kluczowe: metody oczyszczania rany, Lucilia sericata, NPWT, opieka paliatywna
Abstract: Introduction The fundamental treatment principle for the local management of chronic wounds is to remove necrotic tissue, minimise infection and control exudate. Most of the methods recommended by the Polish Wound Management Association can be applied in homecare. Aim The objective of the study is to present our experience with using the methods of chronic wound cleansing in patients under long-term hospice home care. Material and methods The study material comprised 15 patients with stage III and IV pressure ulcers according to the NPUAP staging. The patients were under hospice care from 2012 to 2017. The following methods of wound cleansing were used: surgical debridement, application of Lucilia sericata larvae, controlled negative pressure and autolysis. Study methods included observation and analysis of medical records with the use of IBM SPSS Statistics 20. The analysis of data was done using descriptive statistics. Results The study group comprised of 9 female patients (60.0%) and 6 male patients (40.0%).The patients were under homecare (hospice care: 40.0% of the cases, long-term care: 60.0% of the cases). Mean age was 73.67±11.68 (range: 47–92 years). Self-care evaluated according to the Barthel scale was 0–25 points. Multiple pressure ulcers were noted in 9 cases. The number of wounds affecting each patient varied from two to four in one female patient. The ulcers were mainly localised in the sacral region (42.3%; n=11), heels (27.0%; n=7), trochanter region (19.2%; n=5), thoracic spine (7.7%; n=2), sciatic tuber region (3.8%; n=1). The wounds were classified as black, yellow and red according to the RYB system. Black wounds were predominant (53.3%; n=14), followed by yellow (42.3%; n=11) and red (3.8%). Mean time of cleansing the wound of necrotic tissue was 2.53 weeks, with a maximum length of 4 weeks. Pressure ulcers healed completely in 3 cases (20.0%). In 12 patients (80.0%) the surface and depth of the wounds decreased. Conclusions Surgical debridement combined with biological therapy with L. sericata larvae significantly reduces the length of cleansing the wound of necrotic tissue. The use of negative controlled pressure is a safe method accelerating the process of cleansing the wounds with high exudate.
Key words: Lucilia sericata, NPWT, palliative care, wound cleansing methods