Guidelines for the management of chronic venous leg ulceration. Recommendations of a multidisciplinary expert group
Grupa Ekspertów: Arkadiusz Jawień1 | Maria T. Szewczyk1,2 | Andrzej Kaszuba3 | Zbigniew Gaciong4 | Zbigniew Krasiński5 | Jacek Wroński6 | Tomasz Grzela1 | Teresa Koblik7
1 Prof. dr hab. med. Arkadiusz Jawień, Kierownik Katedry i Kliniki Chirurgii Ogólnej Collegium Medicum w Bydgoszczy Uniwersytetu im. M. Kopernika w Toruniu
1 Dr n. med. Tomasz Grzela, Katedra i Klinika Chirurgii Ogólnej Collegium Medicum w Bydgoszczy Uniwersytetu im. M. Kopernika w Toruniu
2 Dr hab. med. Maria T. Szewczyk, prof. UMK, Kierownik Zakładu Pielęgniarstwa Chirurgicznego Collegium Medicum w Bydgoszczy Uniwersytetu im. M. Kopernika w Toruniu
3 Prof. dr hab. med. Andrzej Kaszuba, Kierownik Kliniki Dermatologii Uniwersytetu Medycznego w Łodzi
4 Prof. dr hab. med. Zbigniew Gaciong, Kierownik Katedry i Kliniki Chorób Wewnętrznych, Nadciśnienia Tętniczego i Angiologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego
5 Dr hab. med. Zbigniew Krasiński, prof. UM, II Katedra Chirurgii Kliniki Chirurgii Ogólnej i Naczyń Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
6 Dr hab. med. Jacek Wroński, prof. UM, Katedra i Klinika Chirurgii Naczyń i Angiologii Uniwersytetu Medycznego w Lublinie
7 Dr n. med. Teresa Koblik, Katedra i Klinika Chorób Metabolicznych Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie
Leczenie Ran 2011;8(3):59–80
Streszczenie: Owrzodzenia żylne goleni występują u około 1% dorosłej populacji, stanowiąc istotną przyczynę niesprawności, obniżonej jakości życia i znacznych kosztów opieki medycznej. Wytyczne zostały opracowane przez zespół specjalistów różnych dziedzin medycyny celem optymalizacji zasad postępowania z pacjentem z owrzodzeniem żylnym goleni. Dokument obejmuje podstawowe informacje dotyczące epidemiologii, czynników ryzyka, patofizjologii, symptomatologii klinicznej oraz diagnostyki, z uwzględnieniem różnicowania postaci owrzodzeń goleni. Szczególny nacisk został położony na ustalenie etiologii owrzodzenia i odpowiednie postępowanie przyczynowe. Do skutecznych metod przyspieszających gojenie się owrzodzeń żylnych zalicza się kompresjoterapię, farmakoterapię pentoksyfiliną i sulodeksydem, metody chirurgiczne usuwania żył powierzchownych i zamykania niedrożnych żył łączących. Miejscowe leczenie owrzodzeń żylnych goleni należy prowadzić zgodnie ze strategią TIME, uwzględniającą opracowanie tkanek, kontrolę zakażenia rany, utrzymanie jej właściwej wilgotności i stymulację naskórkowania. W przyspieszeniu gojenia szczególnie przydatne są specjalistyczne opatrunki. W szczególnych sytuacjach może pojawić się konieczność podawania ogólnoustrojowo antybiotyków i środków przeciwbólowych czy leczenia żywieniowego. Istotnym elementem postępowania jest edukacja pacjenta oraz prewencja wtórna, obejmująca modyfikację stylu życia. Opieka nad pacjentem z owrzodzeniem żylnym goleni powinna być prowadzona przez wielospecjalistyczny zespół z udziałem wykwalifikowanej pielęgniarki.
Słowa kluczowe: farmakoterapia | kompresjoterapia | leczenie zabiegowe | owrzodzenie żylne goleni | przewlekłe zaburzenia żylne | strategia TIME
Abstract: Venous ulcer occurs in 1% of adult population and is associated with chronic disability, diminished quality of life and high health care costs. The guidelines has been prepared by a multidisciplinary group of experts based on evidence-based data as well as personal experience. The document presents basic data on epidemiology, risk factors, pathophysiology, symptoms and clinical approach with differential diagnosis of venous ulcers. The etiology of the ulcer should be identified with appropriate management. Effective methods accelerating healing include: compression therapy, medical treatment with pentoxyphylline and sulodexide, surgical treatment with saphenous ablation by chemical, thermal or mechanical means. Local treatment of venous ulcer should follow TIME (tissue debridement, infection and inflammation control, moisture balance and epidermization stimulation). Healing is accelerated with application of specialized dressings. In special situations systemic administration of antibiotics, analgesics or nutritional treatment may be indicated. Secondary prevention involving life style modification is necessary. Patients’ care should be provided by a multidisciplinary team including qualified nurse.
Key words: chronic venous disorders | compression therapy | pharmacotherapy | surgical treatment | TIME strategy | venous ulcers
