Borelioza z Lyme – problemy kliniczne i diagnostyczne

Lyme borreliosis – clinical and diagnostic problems

Beata Mączyńska | Marzenna Bartoszewicz | Elżbieta Witecka-Knysz | Adriana Janczura

Katedra i Zakład Mikrobiologii Akademii Medycznej im. Piastów Śląskich we Wrocławiu

Beata Mączyńska Katedra i Zakład Mikrobiologii Akademii Medycznej im. Piastów Śląskich we Wrocławiu, ul. Chałubińskiego 4, 50-368 Wrocław, Tel.: (71) 784 13 01, Fax: (71) 784 01 17

Wpłynęło: 15.09.2011

Zaakceptowano: 27.09.2011

Forum Zakażeń 2011;2(3):75–83

Streszczenie: Borelioza z Lyme jest wieloukładową, wieloetapową chorobą, przebiegającą z zajęciem skóry, stawów, układu nerwowego i sercowo-naczyniowego (objawy mogą być bardzo zróżnicowane i mało swoiste). Do zakażenia dochodzi w wyniku przeniesienia bakterii na człowieka przez zakażonego kleszcza. Podstawowym problemem klinicznym jest fakt, że Borrelia jest patogenem wewnątrzkomórkowym o niezwykłej zmienności morfologicznej. Choroba przebiega w trzech rozdzielonych czasowo etapach, objawy kliniczne poszczególnych stadiów mogą dotyczyć rożnych narządów, a typowa wczesna zmiana skórna – rumień wędrujący, występuje tylko u 50% zakażonych. Leczenie i diagnostyka są tym trudniejsze, im bardziej zaawansowane jest stadium boreliozy. Głównymi problemami w diagnostyce laboratoryjnej boreliozy są trudności z wykryciem antygenu (hodowla, PCR) wynikające ze strategii życiowych Borrelia, a w serologii z braku oczekiwanych przeciwciał w obu klasach lub obecność przeciwciał, których się nie spodziewamy w określonej fazie choroby. Wykonywane rutynowo w laboratoriach testy serologiczne, często dają wyniki niejednoznaczne i odbiegające od schematu opisywanego w przypadku diagnostyki innych chorób infekcyjnych. W Polsce nie zawsze przestrzega się zalecanych standardów w zakresie doboru testów do diagnostyki boreliozy. Laboratoria diagnostyczne stosują testy ELISA, oparte o różne antygeny, które są praktyczne nieporównywalne ze sobą, jak również, mimo wysokiej czułości, mają bardzo różną swoistość (częste wyniki fałszywie dodatnie). Zalecana jest weryfikacja odczynu ELISA za pomocą właściwych testów Western blot, które mają znacznie wyższą swoistość.

Słowa kluczowe: borelioza, diagnostyka, objawy kliniczne, odczyn immunoenzymatyczny, Western blot

Abstract: Lyme borreliosis is a multi-organ, multi-stages disease of skin, nervous and cardiovascular system (the symptoms are very diversified and unspecific). The infection is result of bacteria  transmission from infected tick to human. The basic clinical problem is a fact, that Borrelia is an intracellular pathogen of enormous morphological diversity. Course of Lyme borreliosis can be divided into 3 time – separated stages, clinical manifestations of specific stages are observed in various organs, moreover the typical early skin symptom – erythema migrans occurs only in 50% of infected individuals. The more advanced borreliosis stadium is, the more complicated are treatment and diagnostics. Main diagnostic problems are difficulties in antigen detection (culture, PCR); interpretation of serological result (no expected antibodies of both classes,  or presence of unexpected antibodies in specific stage of disease). Routine serological tests gives often ambiguous results. In Poland, the recommended standards of borreliosis diagnostic tests choice are not always observed. Diagnostic laboratories use different ELISA tests, which results can not be compared in practice; despite high sensitivity they display different affinity, what often leads to false positive results. Thus, the verification of ELISA test by appropriate western blots tests (of higher affinity) are recommended.

Key words: borreliosis, clinical manifestations, diagnostics, immunoenzymatic assay, Western blot