Napady padaczkowe jako dominujący objaw kleszczowego zapalenia mózgu u 14-letniego chłopca – opis przypadku

Seizure as a predominant symptom of tick-borne encephalitis in 14-years-old boy – case report

Leszek Szenborn1 | Ernest Kuchar1 | Marta Wołkowska-Mączka2 | Barbara Ujma-Czapska2 | Izabela Zaleska1

1 Katedra i Klinika Pediatrii i Chorób Infekcyjnych Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu
2 Oddział Neurologii Dziecięcej Dolnośląskiego Szpitala Specjalistycznego we Wrocławiu

Leszek Szenborn Katedra i Klinika Pediatrii i Chorób Infekcyjnych, Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu, ul. Bujwida 44, 50–345 Wrocław, Tel.: (71) 770 31 50, Fax: (71) 770 31 52

Wpłynęło: 02.05.2014

Zaakceptowano: 19.05.2014

DOI: dx.doi.org/10.15374/FZ2014025

Forum Zakażeń 2014;5(3):191–197

Streszczenie: W pracy przedstawiono przypadek kleszczowego zapalenia mózgu (KZ M, ang. tick-borne encephalitis – TBE), który miał miejsce poza terenami endemicznego występowania KZ M na Dolnym Śląsku w miesiącach zimowych. Pacjent zaprzeczał ukłuciu przez kleszcza, spożywaniu niepasteryzowanych produktów mlecznych oraz wyjazdom za granicę w ciągu czterech tygodni przed zachorowaniem. Przebieg choroby był dwufazowy z bardzo krótką pierwszą niespecyficzną fazą zakażenia wirusem KZ M (ang. tick-borne encephalitis virus) (1–2 dni) oraz bardzo krótkim odstępem pomiędzy fazą pierwszą a fazą mózgową (jeden dzień). U chłopca nie występowały symptomy zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych (ZO MR) ani odczyn komórkowy w płynie mózgowo-rdzeniowym (PMR). Pośród objawów klinicznych dominowały często powtarzające się napady padaczkowe uogólnione i ogniskowe o zróżnicowanej morfologii, objawy zajęcia móżdżku i psychotyczne. Wykazano uogólnione zmiany w zapisie EEG oraz zmiany w badaniach obrazowych (TK i MR), które pojawiły się po dwóch tygodniach trwania choroby. W pierwszym okresie drugiej fazy KZ M chłopiec nie miał istotnych zaburzeń świadomości, a w okresach pomiędzy napadami był w dobrym kontakcie i stanie ogólnym. Rozpoznanie kleszczowego zapalenia mózgu postawiono na podstawie: objawów klinicznych, wykrycia specyficznych przeciwciał IgM we krwi, wykluczenia innych przyczyn zapalenia mózgu oraz nieskuteczności leczenia acyklowirem. Podstawową trudność w leczeniu stanowiło opanowanie częstych napadów drgawek oraz objawów wytwórczych. Objawy neurologiczne wycofywały się stopniowo, chory po 38 dniach hospitalizacji został wypisany do domu. Nagłe wystąpienie jakichkolwiek objawów neurologicznych (nawet z krótkotrwałą gorączką), szczególnie przy braku znanych przyczyn zachorowania, powinno być wskazaniem do przeprowadzenia diagnostyki w kierunku KZ M. Ze względu na brak specyficznego leczenia, jedynym sposobem zapobiegania skutkom zakażeń wirusem kleszczowego zapalenia mózgu jest wcześniejsze przeprowadzenie szczepień profilaktycznych oraz systematyczne podawanie dawek przypominających.

Słowa kluczowe: kleszczowe zapalenie mózgu, napady padaczkowe, nastolatek, wirus kleszczowego zapalenia mózgu

Abstract: It was presented a case of tick-borne encephalitis (TBE) in 14-year-old boy living outside the endemic areas of TBE in Lower Silesia, which occurred in the winter period. The patient denied a tick bite, consuming unpasteurized dairy products and travelling abroad in last 4 weeks before the onset of symptoms (February). The case was characterized by a biphasic course with a very short (1–2 days) first, nonspecific phase of infection and a very short interval between that phase and the cerebral symptoms (one day). The patient presented no signs of meningitis and the pleocytosis in cerebrospinal fluid was normal. Repeated generalized and focal seizures of different morphology, symptoms of cerebellar involvement and psychotic symptoms predominated among clinical symptoms. Generalized, non-specific abnormalities in the EEG were observed. Nonspecific changes in imaging studies (CT and MRI) appeared after 2 weeks. Initially, in the second phase of disease, the patient had no consciousness disturbances and in the periods between seizures he was in a good contact and stayed in a good general condition. TBE diagnosis was based on clinical symptoms, the presence of specific IgM antibodies in serum and exclusion of the other causes of encephalitis as well as acyclovir treatment failure. The control of seizure and psychotic symptoms was the main difficulty in the treatment. Neurologic symptoms subsided gradually. The patient was discharged home after 38 days of hospitalization. The sudden occurrence of neurological symptoms even with shortterm fever, especially with no known causes of disease should be an indication for TBE testing. Due to the lack of specific treatment the only way to prevent sequelae of TBE infection is prior immunization and regular administration of booster doses.

Key words: adolescent, epileptic seizures, tick-borne encephalitis, tick-borne encephalitis