Ocena czynników ryzyka zakażenia powierzchownego w miejscu nacięcia u chorych po zabiegach operacyjnych – badanie pilotażowe

Uperficial infection risk factor assessment of the incision site among patients after surgeries – a pilot test

Katarzyna Cierzniakowska1 | Maria T. Szewczyk1 | Elżbieta Kozłowska1 | Zbigniew Banaszkiewicz2 | Aleksandra Popow1 | Magdalena Guźlecka3

1 Zakład Pielęgniarstwa Chirurgicznego i Leczenia Ran Przewlekłych Wydziału Nauk o Zdrowiu Collegium Medicum w Bydgoszczy Uniwersytetu M. Kopernika w Toruniu

2 Oddział Kliniczny Chirurgii Ogólnej, Gastroenterologicznej, Kolorektalnej i Onkologicznej Katedry i Kliniki Chirurgii Naczyniowej i Angiologii Wydziału Lekarskiego Collegium Medicum w Bydgoszczy Uniwersytetu M. Kopernika w Toruniu

3 Oddział Kliniczny Chirurgii Ogólnej, Gastroenterologicznej, Kolorektalnej i Onkologicznej Szpitala Uniwersyteckiego nr 2 im. dr. J. Biziela w Bydgoszczy

⇒ Katarzyna Cierzniakowska, Szpital Uniwersytecki nr 2 im. dr. J. Biziela, ul. Ujejskiego 75, 85-168 Bydgoszcz, Tel.: 52 365 56 76, Fax: 52 365 57 82

Wpłynęło: 01.02.2017

Zaakceptowano: 15.03.2017

DOI: dx.doi.org/10.15374/LR2017002

Leczenie Ran 2017;14(1):1–7

Streszczenie: Wstęp Zakażenie miejsca operowanego (ZMO) stanowi charakterystyczną i najczęściej występującą postać kliniczną zakażeń w grupie chorych po zabiegach operacyjnych na oddziale chirurgicznym. Rozwija się w miejscu nacięcia albo w głębokich tkankach w miejscu operacji. Działania profilaktyczne powinny być ukierunkowane na modyfikowalne czynniki ryzyka wystąpienia ZMO. Celem badań była ocena częstości występowania zakażenia miejsca operowanego i czynników przyczyniających się do jego rozwoju u chorych po zabiegach operacyjnych. Materiał i metody Badanie pilotażowe przeprowadzono w pierwszym kwartale 2016 roku. Grupę badaną stanowili losowo wybrani chorzy po zabiegu operacyjnym. Kwestionariusz ankiety, przygotowany w oparciu o „Zalecenia profilaktyki zakażeń miejsca operowanego na oddziałach zabiegowych”, był wypełniany na podstawie wywiadu z pacjentem i wglądu do dokumentacji medycznej w dniu wypisu ze szpitala. Kryterium włączenia do badania stanowił czas hospitalizacji nie krótszy niż 3 doby po zabiegu operacyjnym. Wyniki W badaniu wzięło udział 113 osób po zabiegach operacyjnych – 58 kobiet (51,33%) i 55 mężczyzn (48,67%). Zakażenie miejsca operowanego wystąpiło u 22 chorych, co stanowiło 19,47% całej badanej grupy. U pacjentów, u których rozpoznano ZMO, obserwowano dłuższy okres hospitalizacji przed zabiegiem operacyjnym (p=0,0017) i dłuższy czas trwania zabiegu (p=0,006). U chorych tych zaobserwowano częstsze występowanie stanów podgorączkowych i gorączki (p=0,0006), a ich pobyt w szpitalu trwał znamiennie dłużej, w porównaniu do osób badanych bez ZMO (p<0,0001). Nie wykazano różnic międzygrupowych w zakresie: płci, wieku, sposobu przygotowania pola operacyjnego, stanu odżywienia chorych, palenia tytoniu czy klasyfikacji ASA (p>0,05). Wnioski Dłuższy czas przygotowania do zabiegu operacyjnego i dłuższy czas trwania zabiegu stanowiły istotne czynniki rozwoju zakażenia powierzchownego w miejscu nacięcia w grupie badanej. U pacjentów z zakażeniem powierzchownym w miejscu nacięcia stwierdzono częstsze występowanie stanów podgorączkowych i gorączki, a ich hospitalizacja trwała znamiennie dłużej, w porównaniu do chorych bez infekcji w ranie pooperacyjnej.

Słowa kluczowe: czynniki ryzyka, zabieg operacyjny, zakażenie miejsca operowanego

Abstract: Introduction Surgical site infection (SSI) is one of the most often occurring types of clinical infections among patients after surgery. It develops in the place where the cut was made or in the deep tissues of the surgical site. Prophylactic actions should focus on modifiable risk factors of SSI. The aim of this work was to assess the frequency of SSI and to determine the factors that may cause SSI in post-surgical patients. Material and methods The pilot tests were carried out in the first quarter of 2016. The tested group constituted of randomly chosen patients that underwent surgery. The questionnaire was prepared based on the recommendations of SSI prophylaxis on surgical wards. It was filled in by the researchers on the basis of the interview with the patient and on his medical records on the day he was released home. The including criterion was the time of hospitalization, which had to be no shorter than 3 days. Results The tested group constituted of 113 patients that underwent surgery. The group was comprised of 58 women (51.33%) and 55 men (48.67%). SSI occurred among 22 patients (19.47%). Patients with SSI were hospitalized longer before the surgery (p=0.0017) and surgery time was also longer (p=0.0059). Elevated body temperature and fever were more common among these patients (p=0.0006), and their hospitalization was significantly longer than in patients without SSI (p<0.0001). No intergroup differences in terms of surgical site preparation, nutrition, smoking or ASA classification were noticed (p>0.05). Conclusions Longer preparation time for surgery and surgery time constituted significant factors for developing SSI in the incision site among the tested group. Patients diagnosed with a superficial infection in the incision site, were more likely to develop fever and the duration of their hospitalization was significantly longer compared to patients without SSI.

Key words: risk factors, surgery, surgical site infection