Ocena i monitorowanie ryzyka rozwoju odleżyn według skali Norton u chorych hospitalizowanych w czterech oddziałach szpitalnych

Assessment and monitoring the risk of bedsores development according to the Norton scale among patients hospitalized in four hospital wards

Zakład Pielęgniarstwa Chirurgicznego i Leczenia Ran Przewlekłych Katedry Pielęgniarstwa Zabiegowego Wydziału Nauk o Zdrowiu Collegium Medicum w Bydgoszczy Uniwersytetu M. Kopernika w Toruniu

Katarzyna Cierzniakowska Zakład Pielęgniarstwa Chirurgicznego i Leczenia Ran Przewlekłych, Katedra Pielęgniarstwa Zabiegowego, Wydział Nauk o Zdrowiu Collegium Medicum w Bydgoszczy, Uniwersytet M. Kopernika w Toruniu, ul. Łukasiewicza 1, 85-821 Bydgoszcz, Tel.: 52 585 58 21, e-mail: katarzyna.cierzniakowska@cm.umk.pl

Wpłynęło: 20.08.2017

Zaakceptowano: 10.09.2017

DOI: dx.doi.org/10.15374/LR2017027

Leczenie Ran 2017;14(4):123–128

Streszczenie: Wstęp W profilaktyce i leczeniu ran odleżynowych kluczową rolę odgrywa identyfikowanie oraz eliminowanie czynników ryzyka ich rozwoju. Jednym z narzędzi najczęściej wykorzystywanych do oceny ryzyka rozwoju odleżyn jest skala Norton. Z jej użyciem ocenia się elementy, takie jak: stan fizyczny i psychiczny pacjenta, aktywność i zdolność do samodzielnego poruszania się, prawidłowe funkcjonowanie zwieraczy odbytu i cewki moczowej. Cel Celem pracy była systematyczna ocena ryzyka rozwoju odleżyn i monitorowania zmian w punktacji skali Norton u chorych w trakcie hospitalizacji. Materiał i metody Badania prowadzono w czterech oddziałach Szpitala Uniwersyteckiego nr 2 im. dr. J. Biziela i wykorzystano w nich dane pacjentów z odleżynami (n=129) oraz chorych z wysokim ryzykiem rozwoju odleżyn, u których nie doszło do powstania odleżyn (n=638). Długość jednorodnej hospitalizacji badanych wynosiła co najmniej 5 dni. Szczegółowej analizie poddano codzienne oceny liczby punktów w skali Norton. Wyniki Grupę badaną stanowiło 767 chorych, u których łączna punktacja skali Norton w trakcie hospitalizacji osiągnęła ≤14 punktów. Pacjenci z odleżynami cechowali się istotnie niższą punktacją stanu fizycznego, stanu umysłowego, mobilności i nietrzymania moczu oraz istotnie niższą łączną punktacją w skali Norton (<0,0001). Dynamika zmian sumarycznej wartości skali Norton oraz jej poszczególnych podskali na początku, w ¼, ½ i ¾ hospitalizacji oraz podczas wypisu ulegała korzystnej poprawie (p<0,05). Wnioski 1. Wyższe wartości skali Norton oraz jej poszczególnych parametrów stanowią czynnik chroniący przed występowaniem odleżyn. 2. W grupie osób bez odleżyn w trakcie hospitalizacji odnotowano statystycznie znamienną poprawę łącznej punktacji skali Norton oraz jej poszczególnych podskali.

Słowa kluczowe: czynniki ryzyka, odleżyna, profilaktyka, skala Norton

Abstract: Introduction Identification and elimination of risk factors plays a key role in the prevention and treatment of pressure sores. One of the most commonly used tools for assessing the risk of developing pressure ulcers is the scale of Norton. It assesses such elements as: physical and mental condition of the patient, activity and the ability to move independently, proper functioning of the anal and urethral sphincter. Aim The aim of this work was to assess systematically the risk of bedsores development and monitoring changes in Norton scale points among patients during hospitalization. Material and methods The tests were carried out in four of Jan Biziel’s University Hospital No. 2 wards. The tests were carried among patients with bedsores (n=129) and patients with high risk of bedsore development, among which bedsores did not develop (n=638). The length of hospitalization of tested patients was not shorter than 5 days. The daily assessment of Norton scale points was analyzed in details. Results The tested group consisted of 767 patients, among which the total Norton scale points during hospitalization reached ≤14 points. The group of patients with bedsores was characterized by significantly lower scores of physical status, mental status, mobility and incontinence in the scale of Norton, and significantly lower total scores on the Norton scale (p<0.0001). Dynamics of changes in the total value of the Norton scale and its individual subscale at the beginning, ¼, ½ and ¾ of hospitalization and at discharge, underwent a favorable improvement (p<0.05). Conclusions Higher values on the Norton scale and for its individual parameters are a protective factor against the occurrence of pressure ulcers. In the group of patients without pressure ulcers during hospitalization, there was a statistically significant improvement in the total score on Norton scale and its individual subscales.

Key words: bedsore, pressure sore, prevention, risk factors, the scale of Norton

Pełna wersja artykułu