Poziom wiedzy pielęgniarek na temat pielęgnacji dostępów naczyniowych
The level of knowledge of nurses on the care of vascular accesses
Małgorzata Cichońska1, 2 | Katarzyna Reizer-Kucaba1 | Dorota Maciąg1, 3 | Monika Borek1, 2 | Katarzyna Kowalska1
ORCID*: 0000-0003-3088-4460 | 0000-0002-6680-5712 | 0000-0002-7914-7827 | 0000-0002-0428-4309 | 0000-0002-5395-0523
1 Wyższa Szkoła Biznesu i Przedsiębiorczości w Ostrowcu Świętokrzyskim, Wydział Nauk o Zdrowiu, Katedra Pielęgniarstwa
2 Zespół Opieki Zdrowotnej w Ostrowcu Świętokrzyskim
3 GVM CARINT w Ostrowcu Świętokrzyskim
Małgorzata Cichońska
Wydział Nauk o Zdrowiu, Katedra Pielęgniarstwa,
Wyższa Szkoła Biznesu i Przedsiębiorczości w Ostrowcu Świętokrzyskim,
ul. Akademicka 12,
27-400 Ostrowiec Świętokrzyski,
e-mail: malgosia1307@op.pl
*według kolejności na liście Autorów
Wpłynęło: 24.01.2022
Zaakceptowano: 08.02.2022
DOI: dx.doi.org/10.15374/FZ2021032
Forum Zakażeń 2021;12(6):229–236
Streszczenie: Wstęp Zakażenia odcewnikowe we współczesnej praktyce pielęgniarskiej stanowią istotny problem i są tematem licznych badań naukowych, opracowań i wytycznych z zakresu profilaktyki zakażeń. 60% zakażeń odcewnikowych ma przyczynę zewnętrzną (zakażenia egzogenne), a 30% wewnętrzną (zakażenia endogenne). Oznacza to, iż źródłem zakażenia mogą być m.in. źle zdezynfekowana skóra w miejscu wprowadzenia kaniuli, zanieczyszczone, niewłaściwie pielęgnowane porty linii naczyniowej czy zakażone płyny infuzyjne. Ograniczenie występowania tego typu zakażeń musi być oparte na wielu działaniach, zarówno edukacyjnych, jak i profilaktycznych, dotyczących nie tylko personelu medycznego, ale także pacjentów. Cel Celem niniejszej pracy była ocena poziomu wiedzy pielęgniarek na temat pielęgnacji dostępów naczyniowych. Materiał i metody W badaniu, w którym wzięło udział 87 pielęgniarek i pielęgniarzy, wykorzystano metodę sondażu diagnostycznego, technikę ankietowania, a narzędziem badawczym był autorski kwestionariusz ankiety zawierający 39 pytań weryfikujących wiedzę pielęgniarek na temat pielęgnacji dostępów naczyniowych. Poziom wiedzy badanych określano w kategoriach: niski, przeciętny, wysoki. Ocena poziomu wiedzy uzależniona była od liczby prawidłowych odpowiedzi udzielonych przez badanych w ankiecie w części związanej z testem wiedzy. Wyniki Wśród badanych dominowały kobiety, osoby w wieku od 20 do 25 lat, z wykształceniem wyższym licencjackim, i ze stażem pracy do 5 lat. W ankietowanej grupie 36,8% respondentów miało niski poziom wiedzy na temat pielęgnacji dostępów naczyniowych, 55,2% przeciętny, a 8,1% wysoki. Poziom wiedzy w zakresie pielęgnacji i zapobiegania zakażeniom dostępów donaczyniowych nie był zależny od stażu pracy badanych pielęgniarek i pielęgniarzy, wykształcenia, oddziału, w którym pracowali respondenci, czy uczestnictwa w szkoleniach na temat pielęgnacji dostępów naczyniowych. W przypadku osób pracujących w oddziałach, w których obecna była procedura uzyskiwania dostępu donaczyniowego, poziom wiedzy nie różnił się od pozostałych osób badanych, jednakże zależność ta była bliska progu istotności statystycznej. Wnioski Poziom wiedzy pielęgniarek dotyczący pielęgnacji dostępów żylnych jest niewystarczający. Na poziom wiedzy miał wpływ fakt, że w ich miejscu pracy została wdrożona procedura uzyskiwania dostępu naczyniowego, natomiast nie potwierdzono wpływu wykształcenia, stażu pracy, miejsca pracy oraz uczestnictwa w szkoleniach dotyczących pielęgnacji dostępów naczyniowych. Czynnikami stanowiącymi główną przyczynę zakażeń odcewnikowych w opinii pielęgniarek w pierwszej kolejności jest brak dezynfekcji miejsca wkłucia, a następnie niedostateczna higiena rąk personelu. Ponadto pielęgniarki są zainteresowane uczestnictwem w szkoleniach dotyczących pielęgnacji dostępów naczyniowych i zapobiegania zakażeniom odcewnikowym.
Słowa kluczowe: badanie kwestionariuszowe, „Bundle of Care”, dostęp naczyniowy, pielęgniarki
Abstract: Introduction Catheter-related infections constitute a significant problem in the contemporary nursing practice and are the subject of numerous research studies, publications and guidelines in the field of infection prevention. 60% of catheter-related infections are external (exogenous infections) and 30% – internal (endogenous infections). Thus, the sources of infection may include poorly disinfected skin at the site of the cannula insertion, contaminated, improperly managed vascular ports, or contaminated infusion fluids. Reducing the incidence of this type of infection should be based on various activities, both educational and preventive, concerning not only the medical professionals, but also patients. Aim The aim of the study was to assess the knowledge of nurses regarding the vascular access care. Material and methods The study, comprising 87 nurses and male nurses, involved the diagnostic survey method, the survey technique, with the original questionnaire containing 39 questions verifying the nurses’ knowledge of vascular access care as the research tool. The level of knowledge of the respondents was defined according to the following categories: low, average or high. The assessment of the knowledge depended on the number of correct answers provided by the respondents in the questionnaire section related to the knowledge test. Results The respondents were predominantly women (90.8%), individuals aged 20 to 25 (32.2%), with undergraduate education (73.6%), and with work experience of up to 5 years. In the surveyed group, 36.8% of respondents presented a low level of knowledge with regard to the vascular access care, in 55.2% of cases the level was average, and in 8.1% – high. The level of knowledge in the care and prevention of intravascular access infections did not depend on the work experience of the study group, their education, the department where the respondents worked, or the participation in vascular access care training. In the case of individuals working in departments where the procedure of obtaining intravascular access was performed, the level of knowledge did not differ from the other respondents; however, this correlation was close to the threshold of statistical significance. Conclusions The nurses’ level of knowledge regarding the venous access care is insufficient. The study demonstrated that the level of knowledge was affected by the implementation of the vascular access procedure in a given workplace. Nevertheless, no correlation was found with education, seniority, workplace and participation in training on vascular access care. According to the nurses, the main cause of catheter-related infections was the lack of disinfection of the puncture site, as well as insufficient staff hand hygiene. Moreover, nurses are interested in participating in trainings concerning the vascular access care and the prevention of catheter-related infections.
Key words: ‘Bundle of Care’, nurses, questionnaire survey, vascular access