1 Zakład Propedeutyki, Fizykodiagnostyki i Fizjoterapii Stomatologicznej Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego w Szczecinie
2 Indywidualna Specjalistyczna Praktyka Pielęgniarska w Elblągu
3 Wyższa Szkoła Zdrowia, Urody i Edukacji w Poznaniu
4 Indywidualna Praktyka Ortopodologiczna w Bydgoszczy
5 Prywatna Praktyka Podologiczna w Szczecinie
6 Leczenie Ran Przewlekłych w Koszalinie
7 SPZOZ w Mińsku Mazowieckim
8 Szpital Miejski im. F. Raszei w Poznaniu
9 Centrum Rehabilitacyjno-Ortopodologiczne Ortogenic we Wrocławiu
10 Centrum Ortopodologii i Rehabilitacji TerraCare w Poznaniu
11 Katedra i Zakład Anatomii Opisowej i Topograficznej, Śląski Uniwersytet Medyczny w Zabrzu-Rokitnicy
12 Centrum Leczenia Oparzeń w Siemianowicach Śląskich
Elżbieta Szkiler Indywidualna Specjalistyczna Praktyka Pielęgniarska w Elblągu,
ul. Bema 80/3–4, 82-300 Elbląg,
e-mail: elzbieta.szkiler@onet.pl
Marek Kucharzewski
Katedra i Zakład Anatomii Opisowej i Topograficznej,
Śląski Uniwersytet Medyczny,
ul. Jordana 19,
41-808 Zabrze-Rokitnica,
e-mail kucharzewski@snlr.pl
*według kolejności na liście Autorów
Wpłynęło: 11.03.2021
Zaakceptowano: 29.03.2021
DOI: dx.doi.org/10.15374/FLR2021003
Forum Leczenia Ran 2021;2(1):1–47
Streszczenie: Cukrzyca to choroba stanowiąca jeden z głównych problemów zdrowia publicznego. Szacuje się, że około 15% pacjentów z cukrzycą – w wyniku neuropatii obwodowej oraz niewydolności naczyń obwodowych – zagrożonych jest zespołem stopy cukrzycowej (ZSC). Obydwa powikłania prowadzą do degradacji struktur anatomicznych stopy, tj.: układu kostno-stawowego, ścięgien i więzadeł oraz mięśni. Dysfunkcje i wady powstające w przebiegu cukrzycy powodują wadliwą dystrybucję sił i nacisków w obrębie stóp, co jest istotnym czynnikiem sprzyjającym powstawaniu ran przeciążeniowych, złamań zmęczeniowych itd. Obecnie strategie profilaktyczne ukierunkowane są głównie na profilaktykę nawrotów oraz na leczenie w celu uniknięcia amputacji. Mając na uwadze patofizjologię, ważnym aspektem wczesnej profilaktyki jest obserwacja kondycji układu neurologicznego oraz naczyniowego, co praktycznie realizowane jest przez zespoły interdyscyplinarne poprzez: obserwację, badanie czucia powierzchownego oraz przepływów (np. ABI), a tym samym znajduje odniesienie w licznych rekomendacjach. Niezbędną procedurą wczesnego wykrywania zagrożeń jest ocena stóp i kończyn dolnych w ujęciu anatomicznym oraz funkcjonalnym, uwzględniając w szczególności ocenę dystrybucji nacisków. Profilaktyczne znaczenie mają również niemedyczne usługi podologiczne. Istniejące rekomendacje i zalecenia w zakresie profilaktyki i terapii oraz edukacji pacjentów z grupy ryzyka, dotyczące wczesnej prewencji powstawania zmian przeciążeniowych, są zbyt ogólne, co wynika zarówno z doświadczenia praktycznego, jak i naukowego Autorów niniejszej publikacji. Natomiast obowiązujące przepisy oraz dokumenty normatywne w tym obszarze są wystarczające do wdrożenia procedur szczegółowych, co jest czynnikiem pozytywnym w procesie wdrożeniowym. Cel Wskazanie wczesnych i wtórnych procedur diagnostycznych, terapii oraz edukacji pacjenta, mających zastosowanie w profilaktyce ZSC.
Słowa kluczowe: leczenie ran, odciążenia stóp, pedobarografia, podologia, profilaktyka, rehabilitacja, wkładki ortopedyczne, zespół stopy cukrzycowej
Abstract: Diabetes mellitus constitutes one of the major challenges of public health. It is estimated that about 15% of the diabetic patient population is at risk of developing Diabetic Foot Syndrome secondary to peripheral neuropathy and peripheral vascular insufficiency (PAD). Both of these diabetic complications lead to the degradation of podiatric anatomy, ie the skeletal system, tendons, ligaments and muscles. Dysfunctions and defects arising in the course of diabetes cause improper distribution of forces and pressures within the feet, which is an important factor contributing to the formation of overload wounds, stress fractures, etc. Current prevention strategies are mainly focused on relapse prevention and treatment efforts to avoid amputation. Cognizant of the relevant pathophysiology, an important aspect of early prevention is surveillance of the condition of the neurological and vascular system, which in practice is carried out by interdisciplinary teams through observation, examination of superficial sensation and flows (eg ABI), as referenced in numerous recommendations. An essential procedure for the early detection of risk factors is the assessment of the feet and lower limb from an anatomical and functional perspective, taking into account in particular the assessment of pressure distribution. Non-medical podiatric treatments also have prophylactic significance. Existing guidelines and recommendations concerning prevention and therapy, as well as those concerning educating at-risk patients as to, the early prevention of developing overload fracture changes, are too general, which follows from the practical and/or scientific experience of the authors of this publication. On the other hand, the existing regulations and normative documents in this area are sufficient to implement detailed procedures, which is a positive factor in the implementation process. Aim Indication of early and secondary diagnostic procedures, theraphy and patient education, applicable in the prevention of diabetic foot syndrome.
Key words: diabetic foot syndrome, foot unloading, orthopedic insoles, pedobarography, podology, prevention, rehabilitation, wound treatment