Ambroise Paré – „Ojciec nowoczesnej chirurgiii leczenia ran”

Streszczenie: Francuskiemu chirurgowi Ambroise’owi Paré przypisuje się największe zasługi w leczeniu ran postrzałowych. Broń palna w XV-wiecznej Europie stała się powszechnie stosowanym orężem, ale ówcześni chirurdzy nie posiadali wiedzy na temat leczenia obrażeń powstałych w wyniku jej użycia. Powszechnie uważano, że przyczyną wysokiej śmiertelności rannych była „trucizna postrzałowa”. Mechanizm powstawania tego typu ran był nieznany, a praktykowane metody leczenia różniły się w całej Europie. Rozpoczęto poszukiwania nowych rozwiązań. Niemiecki lekarz Hieronymus Brunschwig jako pierwszy twierdził, że rany postrzałowe były zatrute i wykazują podobieństwo do zadanych zatrutymi strzałami lub powstałych w wyniku ugryzień psów. Zasugerował leczenie metodą kauteryzacji. W podobnym okresie Giovanni Da Vigo zdefiniował 3 cechy charakterystyczne dla rany postrzałowej i zaproponował jako formę leczenia przypalanie za pomocą wrzącej oliwy z oliwek. Celem tego działania była koagulacja tkanek i zatrzymanie wchłanianej „trucizny”. Wskazane metody nie dawały oczekiwanych rezultatów. Ambroise Paré, wbrew ówczesnym naukom akademickim, zastosował nowatorskie metody leczenia ran postrzałowych bez stosowania kauteryzacji.

Słowa kluczowe: Ambroise Paré, kauteryzacja, leczenie ran, ojciec chirurgii, rana postrzałowa

Abstract: French surgeon Ambroise Paré is credited with pioneering the treatment of gunshot wounds. Firearms had become commonly used in 15th-century Europe, yet surgeons at that time lacked knowledge with regard to the treatment of injuries resulting from their use. It was a common belief that the high mortality rate among the wounded was due to “gunshot poison”. The mechanism underlying such wounds was unknown, and treatment methods varied throughout Europe. The search for new solutions began. A German physician, Hieronymus Brunschwig, was the first to claim that gunshot wounds were related to poison and bore resemblance to injuries inflicted by poisoned arrows or dog bites. He suggested treatment by means of cauterization. Around the same time, Giovanni Da Vigo defined three characteristic features of gunshot wounds and recommended that the treatment should involve cauterizing the wound with boiling olive oil. The aim of this procedure was to coagulate tissues and stop the absorption of „poison”. However, these methods did not yield the expected results. Contrary to the prevailing academic knowledge of the time, Ambroise Paré applied other innovative methods for treating gunshot wounds without using cauterization.

Key words: Ambroise Paré, cauterization, father of surgery, gunshot wound, wound treatment