Analiza profilu mikrobiologicznego drobnoustrojów izolowanych z zakażonych owrzodzeń stopy cukrzycowej w materiale własnym
Microbiological profile analysis of microorganisms isolated from infected diabetic foot ulcers in own material
Przemysław Lipiński1 | Agnieszka Lipińska1 | Aleksandra Woytoń2 | Marzenna Bartoszewicz2
ORCID*: 0000-0002-0771-1396 | 0000-0003-4303-3059 | 0000-0002-2542-928X | 0000-0002-6542-2525
1 Pracownia Leczenia Ran, Centrum Medyczne ARGO w Łodzi
2 Katedra i Zakład Mikrobiologii Farmaceutycznej i Parazytologii
Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu
Przemysław Lipiński
Pracownia Leczenia Ran,
Centrum Medyczne ARGO w Łodzi,
ul. Doktora Seweryna Sterlinga 27/29,
90-212 Łódź,
e-mail: p.lipinski@argo-med.pl
*według kolejności na liście Autorów
Wpłynęło: 20.11.2022
Zaakceptowano: 02.12.2022
DOI: dx.doi.org/10.15374/FZ2022030
Forum Zakażeń 2022;13(6):199–206
Streszczenie: Wstęp Jednym z poważniejszych powikłań cukrzycy jest zespół stopy cukrzycowej. Nieleczony, może prowadzić do utraty kończyny, a pacjenci, którzy przebyli wysoką amputację, są obarczeni bardzo dużym ryzykiem śmiertelności. Neuropatia cukrzycowa występuje pod postacią trzech głównych współistniejących form klinicznych – neuropatii czuciowej, ruchowej oraz autonomicznej. Suma tych zjawisk jest odpowiedzialna za powstanie owrzodzenia neuropatycznego. Zakażenie stanowi główny czynnik wikłający gojenie i prowadzący do amputacji kończyny. Cel Celem niniejszej pracy była analiza składu gatunkowego drobnoustrojów wywołujących infekcje u pacjentów leczonych z powodu zakażenia rany stopy cukrzycowej w Pracowni Leczenia Ran w Łodzi. Materiał i metody Przeprowadzono retrospektywną analizę losowo wybranych historii chorób 27 pacjentów w wieku 36–80 lat. Do obserwacji włączono pacjentów ze zmianami w obrębie stóp na podłożu neuropatycznym albo neuropatyczno-niedokrwiennym, u których rozpoznano klinicznie zakażenie rany na podstawie kryteriów wymienionych w wytycznych MGRSC (Międzynarodowa Grupa Robocza ds. Stopy Cukrzycowej). Materiał do badań stanowiły preparaty mikrobiologiczne pobrane z zakażonych ran stopy cukrzycowej. Badania wykonywano w kierunku bakterii tlenowych i beztlenowych, z zastosowaniem metody hodowlanej. Wyniki Najczęściej występującym typem stopy cukrzycowej w grupie badanej była stopa neuropatyczna, rozpoznana u 16 pacjentów, w tym u 10 osób będących w wieku dojrzałym i 6 osób w wieku starczym. Stopa cukrzycowa neuropatyczno-niedokrwienna wystąpiła u 11 osób, w tym u 2 pacjentów w wieku dojrzałym i 9 pacjentów w wieku starczym. U pacjentów powyżej 60. r.ż. częściej stwierdzano stopę cukrzycową mieszaną niż w grupie osób młodszych. Najczęściej izolowanym patogenem z zakażeń ran był gronkowiec złocisty Staphylococcus aureus, obecny w 48,1% izolatów. Z zakażeń wielogatunkowych (13 izolacji) również najczęściej izolowano Staphylococcus aureus u 7 pacjentów oraz Enterococcus faecalis u 6 pacjentów. Dyskusja Brak korelacji pomiędzy typem cukrzycy pierwszym lub drugim a typem stopy cukrzycowej wynika z podobnego przebiegu powstawania powikłań, mimo odmiennego patomechanizmu prowadzącego do rozwoju samej cukrzycy. Nie stwierdzono ponadto korelacji pomiędzy liczbą wyizolowanych gatunków bakteryjnych a rozpoznaniem typu stopy cukrzycowej. W zakażeniach stopy cukrzycowej, przebiegających w klimacie umiarkowanym, ziarenkowce Gram-dodatnie są najczęściej stwierdzanymi patogenami. Wnioski Wyniki badania mikrobiologicznego są podstawą do dobrania najkorzystniejszego lokalnego schematu antybiotykoterapii empirycznej, która musi być włączana natychmiast po rozpoznaniu zakażenia, jeszcze przed obiektywnym ustaleniem czynnika etiologicznego. Wskazane jest, aby decyzję terapeutyczną opierać również na ocenie stanu klinicznego i rezultacie dotychczasowego leczenia empirycznego.
Słowa kluczowe: antybiotykoterapia empiryczna, neuropatia cukrzycowa, zakażenie owrzodzenia stopy cukrzycowej, zespół stopy cukrzycowej, ziarenkowce Gram-dodatnie
Abstract: Introduction One of the most severe complications of diabetes is the diabetic foot syndrome. Left untreated, it may result in the loss of a limb, and patients who have undergone a high-level amputation are at an extremely high risk of mortality. Diabetic neuropathy presents as three main concurrent clinical manifestations – sensory neuropathy, motor neuropathy and autonomic neuropathy. Together, these phenomena account for the development of the neuropathic ulceration. Infection represents the main factor complicating the healing process, thus, leading to the amputation of the extremity. Aim The objective of this study was to analyse the microbial species composition of infection-causing microorganisms in patients treated due to a diabetic foot wound infection at the Laboratory of Wound Healing in Łódź (Pracownia Leczenia Ran, Łódź). Material and methods A retrospective analysis of the randomly selected medical histories of 27 patients aged 36–80 years was performed. The study involved patients with neuropathic, or neuropathic and ischaemic foot lesions, who were clinically diagnosed with a wound infection according to the criteria provided in the guidelines of the IWGDF (International Working Group on Diabetic Foot). The material for the study included microbiological specimens collected from the infected diabetic foot wounds. Testing was performed for aerobic and anaerobic bacteria, following the culture method. Results In the study group, the most common type of diabetic foot was the neuropathic foot, diagnosed in 16 subjects, including 10 patients of mature age and 6 patients of senile age. Diabetic neuropathic-ischaemic foot was found in 11 participants, including 2 patients of mature age and 9 patients of senile age. In patients over 60 years of age, a mixed diabetic foot was more frequently observed than in the younger subjects. The most common pathogen isolated from wound infections was Staphylococcus aureus, present in 48.1% of isolates. In terms of multispecies infections (13 isolations), Staphylococcus aureus was also most frequently isolated, and was present in 7 patients, whereas Enterococcus faecalis was found in 6 participants. Discussion The lack of correlation between diabetes type one or two and the diabetic foot type stems from the similar progression of complications, although the pathomechanism leading to the development of diabetes itself is different. Furthermore, no correlation was found between the number of bacterial species isolated and the diagnosis of the diabetic foot type. In diabetic foot infections developing in temperate climates, Gram-positive cocci are the most commonly identified pathogens. Conclusions The results of the microbiological tests provide the basis for the most favourable local empirical antibiotic therapy, which needs to be initiated immediately after the infection diagnosis, even before the objective identification of the aetiological agent. The therapeutic decision should also be based on the clinical status evaluation and on the outcome of the empirical treatment to date.
Key words: diabetic foot infection, diabetic foot syndrome, diabetic neuropathy, empirical antibiotic therapy, Gram-positive cocci