Dystrybucja nacisku na stopy w studiach przypadków stopy niedokrwiennej – pedobarografia

ORCID*: 0000-0002-3720-0300 | 0000-0003-4578-5617 | 0000-0002-7106-7830 | 0000-0002-2298-4034 | 0000-0002-4311-1515 | 0000-0002-4066-1212

1 Zakład Propedeutyki, Fizykodiagnostyki i Fizjoterapii Stomatologicznej Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego w Szczecinie
2 Indywidualna Praktyka Ortopodologiczna w Bydgoszczy
3 Centrum Rehabilitacyjno-Ortopodologiczne Ortogenic we Wrocławiu
4 Sieć Partnerska gabinetów diagnostyki posturalnej i indywidualnych wkładek ortopedycznych Podologia.pl
5 Indywidualna Specjalistyczna Praktyka Pielęgniarska w Elblągu

Aleksandra Bitenc-Jasiejko
Zakład Propedeutyki, Fizykodiagnostyki i Fizjoterapii Stomatologicznej,
Pomorski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie,
ul. Rybacka 1, 70-204 Szczecin,
e-mail: abj@podologia.pl

*według kolejności na liście Autorów

Wpłynęło: 10.12.2021

Zaakceptowano: 05.01.2022

DOI: dx.doi.org/10.15374/FLR2021025

Forum Leczenia Ran 2022;3(1):1–25

Streszczenie: Wstęp Zmiany w obrębie zespołu stopy cukrzycowej (ZSC), powstałe w wyniku wadliwej dystrybucji nacisków, w literaturze badawczo-naukowej dotyczą zmian neuropatycznych oraz ich następstw, tj. wad, uszkodzeń strukturalnych czy zwyrodnień. Istnieje wiele dowodów dotyczących przyczynowości wzmożonego nacisku na powstanie ran w obrębie części podeszwowej stóp. Brak jest jednak badań, które wskazywałyby na jednoznaczny związek wzmożonej dystrybucji nacisku z niedokrwieniem. Mając na uwadze patofizjologiczne podstawy chorób krążenia w przebiegu cukrzycy, wydaje się, że nacisk może wywoływać niedokrwienie kończyn dolnych. Najczęściej niedokrwienie dotyczy bowiem dystalnych części ciała, w szczególności kończyn dolnych, począwszy od podudzia, na co wpływ ma przede wszystkim czynnik grawitacyjny. Schorzenie rozwija się najczęściej u pacjentów z cukrzycą, u których w przebiegu długotrwałej hiperglikemii dochodzi do szeregu zmian, m.in. w układzie krążenia. Nie można jednak pominąć faktu, iż ciasnota powięziowa, nierzadko powstająca w przebiegu wad, deformacji lub innych problemów narządu ruchu, może być istotnym czynnikiem determinującym zaburzenia krążenia. Tym samym wzmożony nacisk, nierzadko współistniejący z wadliwą dystrybucją nacisku, może być ważną determinantą kompresji strukturalnej. Ten istotny czynnik u osób chorych na cukrzycę może być czynnikiem współistniejącym, a nawet determinującym powstanie zmian w stopie pacjenta z cukrzycą. Cel Celem niniejszej pracy badawczo-naukowej jest analiza przypadków ZSC ze zdiagnozowanymi zmianami niedokrwiennymi o zróżnicowanym ich umiejscowieniu. Materiał i metody Analizie poddano 8 pacjentów ze zdiagnozowanym niedokrwiennym ZSC. Badanie dystrybucji nacisków oraz pomiary antropometrii realizowano za pomocą: pedobarografii (podczas stania, podczas chodu, ocena równowagi; pedobarograf E.P.S./R2, oprogramowanie BIOMECH Studio), goniometrii elektronicznej (czujnik biokinematyczny WIVA® Science, oprogramowanie BIOMECH Studio), skanera podologicznego (PodoScan 2D, oprogramowanie BIOMECH Studio), badania podoskopowego. Wyniki i wnioski Analiza studiów przypadków wykazała, iż wzmożony nacisk może być przyczyną lokalnych stanów niedokrwienia, jak w opisanych przypadkach, np. niedokrwienia palców czy łożyska paznokcia, i jest on powiązany m.in. z wadami lub dysfunkcjami stóp oraz zaburzeniami chodu; w przypadkach deformacji palców, paznokci, przodostopia prace badawczo-naukowe powinny być kontynuowane w sposób randomizowany. Analiza studiów przypadków, których niedokrwienie zlokalizowane było powyżej stawu skokowo-goleniowego i obejmowało stopę, wykazała współistnienie wzmożonej dystrybucji nacisków oraz zmian przeciążeniowych, które również związane były bezpośrednio z wadami i dysfunkcjami stóp. Nie można stwierdzić, że niedokrwienie jest bezpośrednią przyczyną powstawania zmian przeciążeniowych (lub na odwrót). Ze względu na fakt współistnienia wad oraz wpływu niedokrwienia na degradację struktur, tym bardziej w przypadku niedokrwienia w przebiegu ZSC, istotne jest diagnozowanie stóp, w szczególności badanie nacisku podczas stania oraz podczas chodu; w badaniach uwzględnić należy pedobarografię. Analizowane przypadki pacjentów wykazały częste występowanie zaburzeń chodu, tj. w 3 studiach przypadków badanie nie było możliwe do realizacji, natomiast w 2 wnioskowano na podstawie wyników częściowych, ze względu na zaburzone wzorce chodu, zmniejszony rytm, wadliwe przetaczanie stóp. U wszystkich analizowanych pacjentów ze zmianami niedokrwiennymi w ZSC stwierdzono znaczne zaburzenia równowagi, które istotnie wpływają na lokomocję, a w konsekwencji na kondycję. Analizowane studia przypadków wykazały znaczne ograniczenie mechanizmów ochronnych, a w przypadku pacjentów z zaburzeniami chodu związki dystrybucji nacisków ze zmianami przeciążeniowymi uwidoczniły się już podczas stania. Zważywszy na powyższe obserwacje, w przebiegu niedokrwienia bardzo istotnym aspektem jest włączenie rehabilitacji oraz zaopatrzenia odciążającego, z uwzględnieniem możliwej korekcji wad oraz poprawy równowagi i wzorców chodu.

Słowa kluczowe: nacisk na stopy, niedokrwienie, pedobarografia, zespół stopy cukrzycowej (ZSC)

Abstract: Introduction In literature, diabetic foot syndrome (DMFS) lesions resulting from the maldistribution of pressure include neuropathic lesions and their sequelae, i.e. defects and a structural or degenerative damage. There is considerable evidence demonstrating the relation between the increased pressure and wound formation on the plantar surface of the foot. However, no research is available to conclusively establish the association between the increased pressure distribution and ischaemia. Considering the pathophysiological basis of the cardiovascular diseases in the course of diabetes, it seems that pressure may induce lower limb ischaemia. In fact, ischaemia most often involves distal body parts, in particular the lower extremities, starting from the lower leg, which is primarily affected by the gravitational factor. The disease develops most frequently in patients suffering from diabetes, where due to chronic hyperglycaemia, a number of changes occur, including also the circulatory system. However, it is worth noting that fascial tightness, frequently resulting from defects, deformities or other locomotor issues, may also significantly contribute to these circulatory disorders. Therefore, increased pressure, frequently accompanied with its maldistribution, may lead to structural compression. This significant element may be a concomitant or even a determining factor in the development foot lesions in patients suffering from diabetes. Aim The aim of the presented research study is to analyse the cases of DMFS and the diagnosed ischaemic lesions of different localization. Material and methods 8 patients diagnosed with ischaemic DMFS were analysed. The study of pressure distribution and anthropometric measurements were performed using: pedobarography (involving an upright position, gait, balance assessment, with ME.PS./R2 pedobarograph, Biomech Studio software), electronic goniometry (WIVA® SCIENCE biokinetic sensor, Biomech Studio software), podological scanner (PODOSCAN 2D, Biomech Studio software) and a podoscopic examination. Results and Conclusion The analysis of the case studies revealed that the increased pressure may cause local ischaemic conditions, as in the presented cases, e.g. ischaemia of the toe or the nail bed, and it has been associated with such issues as foot defects or dysfunctions and gait disturbances; thus, in the case of toe, nail, and forefoot deformities, randomized research studies should be continued. In the cases where ischaemia was localized above the ankle joint and involved the foot, the analysis demonstrated the coexistence of the increased pressure distribution and overload lesions, which were also directly associated with foot defects and dysfunctions. Nevertheless, it cannot be concluded, whether ischaemia is a direct cause of overload lesions (or vice versa). Due to the coexistence of the defects and the impact of ischaemia on the structural damage, particularly in the case of ischaemia in the course of DMFS, it is essential to diagnose the feet, in particular to examine the pressure in an upright standing position and during gait. Furthermore, pedobarography should be included in the examinations. The analysed patients presented frequent gait disturbances, i.e., in 3 cases the study was not feasible, whereas in 2 other cases the conclusion was established on the basis of partial results, due to the abnormal gait patterns, reduced rhythm, and impaired foot rolling. All of the studied patients with ischaemic lesions in the course of DMFS showed significant imbalance, which considerably affected their locomotion and, consequently, their physical condition. The analysed cases showed a significant reduction of protective mechanisms, and in the case of patients with gait disorders, the associations between pressure distribution and overload lesions were already evident in an upright standing position. In view of the abovementioned observations, it is essential to include rehabilitation and pressure-relieving equipment in the course of ischaemia, taking into account a possible correction of defects and an improvement in balance and gait patterns.

Key words: foot pressure, ischaemia, pedobarography, diabetes mellitus foot syndrome (DMFS)

Pełna wersja artykułu