Kompleksowe problemy gojenia się ran u pacjentów leczonych neurochirurgicznie

ORCID*: 0000-0002-4427-3006 | 0000-0002-0175-6198 | 0000-0002-2371-1636 | 0000-0001-6087-1893

1 Zakład Pielęgniarstwa Neurologicznego i Neurochirurgicznego Katedry Pielęgniarstwa Zabiegowego Wydziału Nauk o Zdrowiu Collegium Medicum w Bydgoszczy Uniwersytetu M. Kopernika w Toruniu
2 Oddział Neurochirurgii i Neurotraumatologii z Pododdziałem Usprawniania Leczniczego Szpitala Uniwersyteckiego nr 2 w Bydgoszczy

Renata Jabłońska Zakład Pielęgniarstwa Neurologicznego i Neurochirurgicznego, Katedra Pielęgniarstwa Zabiegowego, Collegium Medicum w Bydgoszczy, Uniwersytet M. Kopernika w Toruniu, ul. Łukasiewicza 1, 85-821 Bydgoszcz, Tel.: 52 585 58 31, e-mail: renata.jablonska@cm.umk.pl

*według kolejności na liście Autorów

Wpłynęło: 12.12.2018

Zaakceptowano: 28.12.2018

DOI: dx.doi.org/10.15374/LR2018021

Leczenie Ran 2018;15(4):193–198

Streszczenie: Problemy z gojeniem się ran w neurochirurgii są nieuniknione i mogą być szczególnie uciążliwe ze względu na specyficzne czynniki ryzyka. Choć należą do rzadkich powikłań, z uwagi na gęstą sieć naczyń układu krążenia, dostarczaną z różnych systemów naczyniowych, u pacjentów wielokrotnie operowanych stanowią bardzo niepokojącą kwestię i prowadzą do znacznej zachorowalności oraz śmiertelności. Zakażenia miejsca operowanego (SSI) występują u 1–8% pacjentów po zabiegach w obrębie mózgoczaszki oraz u 0,5–18% po operacjach kręgosłupa, najczęściej jako: zapalenie opon mózgowych, ropień zewnątrzoponowy, ropień podtwardówkowy lub ropień mózgu. Wśród licznych powodów mogących prowadzić do SSI wymienia się: wiek, płeć, czas i miejsce operacji, liczbę operacji, tryb zabiegu, stosowaną antybiotykoterapię, leczenie steroidami, drenaż płynu mózgowo-rdzeniowego (CSF), wynik w skali ASA i wiele innych. Flora skóry jest dominującym źródłem infekcji SSI w neurochirurgii. Część badaczy postuluje, by okres obserwacji pooperacyjnych ran neurochirurgicznych wynosił minimum 6 miesięcy. Zabiegi neurochirurgiczne związane z naruszeniem przestrzeni wewnątrzoponowej powodują potencjalne ryzyko przecieku płynu mózgowo-rdzeniowego. Problem ten w chirurgii głowy występuje w 4–32%, sześciokrotnie częściej w procedurach podnamiotowych niż nadnamiotowych. Pacjenci poddawani otwartej operacji kręgosłupa są dwukrotnie częściej narażeni na wyciek CSF niż ci, u których przeprowadzono tę samą operację za pomocą technik małoinwazyjnych. Prawidłowe postępowanie z raną pooperacyjną w neurochirurgii nie różni się od standardów obowiązujących w oddziałach zabiegowych; w przypadku ryzyka odsłonięcia tkanek ośrodkowego układu nerwowego zaleca się stosowanie podchlorynu sodu (NaOCl/HOCl).

Słowa kluczowe: neurochirurgia, wyciek płynu mózgowo-rdzeniowego, zakażenie miejsca operowanego

Abstract: Problems with wound healing in surgical patients neurosurgery are inevitable and may be particularly burdensome due to specific risk factors. The incidence of wound healing complications is rare mainly due to a dense network of vessels. They are an important issue in patients who underwent multiple surgical procedures and may increase morbidity and mortality. Surgical site infection (SSI) occurs in 1–8% of patients after craniofacial surgery and in 0.5–18% after spine surgery, most commonly in the form of meningitis, epidural abscess, subdural abscess or cerebral abscess. Some of the risk factors that may cause SSI are: age, sex, time of surgery, surgical site, number of surgical procedures, procedure mode, antibiotic therapy, treatment with steroids, drainage of cerebrospinal fluid, ASIA score. The skin flora is the dominant source of SSI infections in neurosurgery. According to some researchers, the postoperative observation time for neurosurgical wounds should be at least 6 months. Neurosurgical procedures associated with the violation of intrauterine space have a potential risk of cerebrospinal fluid leakage (CSF). This complication has a reported incidence between 4% and 32%; and is six times more common in subtentorial procedures than in supratentorial procedures. Patients undergoing open spine surgery are twice as likely to have CSF leakage compared to those who underwent the same type of procedure using minimally invasive techniques. Proper treatment standards for neurosurgical wounds do not differ from those already set in surgical departments. Use of sodium hypochlorite (NaOCl/HOCl) is recommended when CNS tissues are exposed.

Key words: cerebrospinal fluid leakage, neurosurgery, surgical site infection

Pełna wersja artykułu