Lekooporność u osób z zakażeniem HIV-1

Klinika Chorób Zakaźnych, Chorób Wątroby i Nabytych Niedoborów Immunologicznych, Pomorski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie, ul. Arkońska 4, 71-455 Szczecin, Tel.: (91) 813 94 56, Fax: (91) 813 94 49

Wpłynęło: 01.10.2013

Zaakceptowano: 20.11.2013

DOI: dx.doi.org/10.15374/fz2013054

Forum Zakażeń 2013;4(5):317–323

Streszczenie: Lekooporność HIV (ang. human immunodeficiency virus) jest skutkiem dynamiki replikacyjnej wirusa pod działaniem presji selekcyjnej leku, a jej rozwój jest zarówno przyczyną, jak i konsekwencją niepowodzenia terapii antyretrowirusowej. Selekcja mutacji lekooporności jest zależna od interakcji między szeregiem czynników: aktywnością replikacyjną wirusa, siłą działania leku, barierą genetyczną czynnika przeciwwirusowego, adherencją (przyleganiem) do terapii czy zmiennością genetyczną gospodarza. Początkowo pod wpływem tych czynników powstają populacje HIV zawierające kluczowe mutacje zmniejszające wrażliwość na leki antyretrowirusowe, ale także często o zmniejszonej aktywności replikacyjnej. Następnie pojawiają się mutacje wtórne, najczęściej w niewielkim stopniu podwyższające stężenie leków konieczne do zahamowania replikacji, ale działające jako mechanizm kompensacyjny pozwalający na utrzymanie zdolności do namnażania w środowisku leku. Mutacje lekooporności mogą nie tylko powstawać de novo po ekspozycji na lek przeciwwirusowy, lecz także być wynikiem oporności przeniesionej między osobami zakażonymi HIV. W opiece nad chorymi żyjącymi z HIV, badania lekooporności i ich interpretacja stanowią stały element praktyki klinicznej. Dane te są integrowane z oceną możliwości dostosowania terapii do potrzeb i ograniczeń pacjenta wraz z siłą wybranej kombinacji, możliwością adherencji, możliwymi działaniami niepożądanymi, wygodą dawkowania czy interakcjami lekowymi.

Słowa kluczowe: HIV, lekooporność, mutacje, transmisja oporności, terapia antyretrowirusowa

Abstract: HIV (human immunodeficiency virus) drug resistance is a result of the viral replication dynamics by under the selection pressure of the antiretroviral drug and its development is both a cause and a consequence of the failure of antiretroviral therapy. Selection of drug resistance mutations is dependent on the interaction between a number of factors – viral replicative activity, potency of the drug, genetic barrier of the drug coctail, adherence to the treatment and genetic variability of the host. Under the influence of these factors, firstly evolve populations of HIV clades with key mutations with reduced susceptibility to antiretroviral drugs and subsequently secondary mutations, acting as a compensatory mechanism to maintain the ability to replicate in the environment of the drug. Drug resistance mutations may not only arise de novo, following the antiviral drug exposure, but also result from transmission from individuals with resistant variants. In the care of people living with HIV drug resistance testing and interpretation is a well established element of clinical practice. Resistance data are integrated with the assessment of the possibility of adapting therapy to the patient’s needs and limitations, together with the strength of the selected combination, adherence, side effects, dosing convenience and the drug-drug interactions.

Key words: antiretroviral treatment, drug resistance, HIV, mutations, transmission of resistance

Pełna wersja artykułu