Opis mechanizmu gojenia się żylnego owrzodzenia goleni

1 Katedra i Zakład Anatomii Prawidłowej Wydziału Lekarskiego
Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach

2 Katedra Zdrowia Publicznego Politechniki Częstochowskiej

⇒Wojciech Twardokęs Katedra i Zakład Anatomii Prawidłowej, Wydział Lekarski,
Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach, ul. Medyków 18, 40-762 Katowice, Tel./Fax: (32) 252 64 87

Wpłynęło: 01.06.2015

Zaakceptowano: 29.06.2015

DOI: dx.doi.org/10.15374/LR2015007

Leczenie Ran 2015;12(2):49–58

Streszczenie: Owrzodzenie żylne goleni jest specyficznym rodzajem rany, charakteryzującym się długim czasem gojenia, wysoką opornością na leczenie oraz tendencją do nawrotów. Powstaje jako konsekwencja ciężkiego powikłania najbardziej zaawansowanego stadium przewlekłej niewydolności żylnej, która jest złożonym zespołem o wieloczynnikowej etiologii. Owrzodzenia w większości przypadków są skolonizowane przez florę bakteryjną lub mieszaną bakteryjno-drożdżakową. W związku z tym przebieg gojenia żylnego owrzodzenia goleni jest bardzo złożony i dynamiczny; wymaga precyzyjnej koordynacji procesów o charakterze biochemicznym, komórkowym i fizjologicznym. Oznacza to, że mechanizm ten jest kombinacją wzajemnie oddziałujących na siebie rożnych składowych. W procesie gojenia można wyróżnić trzy fazy: zapalną, proliferacyjną i dojrzewania. Etapy te częściowo nakładają się na siebie i powinny następować w określonym czasie oraz kolejności. Podczas fazy zapalnej występują typowe objawy stanu zapalnego ze wzrostem temperatury, zaczerwienieniem, obrzękiem i bólem. Dochodzi do aktywacji układu krzepnięcia krwi oraz uwalniania mediatorów. Charakterystyczne dla tego etapu jest także występowanie zakażeń, tworzenie złogów włóknika oraz powstawanie tkanek martwiczych. Podczas fazy proliferacyjnej następuje tworzenie nowej tkanki w postaci ziarniny, epitelializacja oraz neowaskularyzacja. Podczas etapu dojrzewania dochodzi do: reorganizacji tkanki, przemodelowania macierzy zewnątrzkomorkowej (ECM), dojrzewania struktur komórkowych i nowej epidermy, reakcji fibroblastycznej oraz powstania nowego unaczynienia. Powierzchnia rany zmniejsza się poprzez obkurczanie i pokrywa się nabłonkiem. W przypadku owrzodzeń żylnych goleni, które są podtrzymywane przez zaburzenia w odpływie żylnym, brak jest prawidłowej tendencji do gojenia i występuje przewaga procesów degeneracyjnych. Przebieg mechanizmu gojenia zależy od rodzaju rany, jej etiologii i specyfiki. Długość poszczególnych faz u pacjentów może znacznie się różnić. Przedstawiony w pracy mechanizm gojenia owrzodzeń żylnych goleni można odnieść także do innych ran przewlekłych, gojących się poprzez ziarninowanie.

Słowa kluczowe: fazy gojenia ran, gojenie owrzodzeń żylnych, gojenie wtórne, rany przewlekłe

Abstract: Venous leg ulcer is a specific type of wound characterized by long healing time, resistance to the treatment and tendency to recurrence. It appears as a consequence of serious complications of the most advanced stage of chronic venous insufficiency which has multifactorial etiology. Leg ulcers are often accompanied by bacterial infections, candidiasis or both. Accordingly, the healing course is very complex and dynamic as well as requires precise coordination of all the processes on the biochemical, cellular and physiological levels. It means that healing process is a combination of various interacting mechanisms. Three overlapping phases of healing may be singled out: inflammatory phase, proliferative phase and maturation phase. They should appear in time sequence. In the inflammatory phase typical symptoms of inflammation appear – increased temperature, swelling and pain are present, clotting system is activated and mediators are released. The phase is also characterized by presence of infections, creation of fibrin deposits and necrosis. In the proliferative phase new tissue is being created by development of granulation tissue, epithelialization and neovascularization. In the maturation phase tissue reorganization happens as well as ECM (extracellular matrix) remodeling, fibroblastic reaction, cellular structure and epidermis maturation occur. The wound surface decreases by shrinkage and epithelializes. In case when disorders in venous outflow sustain leg ulcers, there is no correct healing tendency and degenerative processes predominate. Healing course depends on the wound type, its etiology and peculiarity. Duration time of individual healing phases may differ in each patient. The leg ulcers healing course presented in this work may be related to different chronic wounds that develop granulation tissue.

Key words: chronic wounds, healing phases, leg ulcer healing, secondary healing

Pełna wersja artykułu