Sytuacja epidemiologiczna oraz aktualne strategie profilaktyki krztuśca w Polsce i na świecie

ORCID*: 0000-0002-9286-672X | 0000-0001-6574-8229

Katedra i Klinika Pediatrii i Chorób Infekcyjnych Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu

Leszek Szenborn Katedra i Klinika Pediatrii i Chorób Infekcyjnych, Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu, ul. Chałubińskiego 2–2a, 50-369 Wrocław, e-mail: leszek.szenborn@umed.wroc.pl

*według kolejności na liście Autorów

Wpłynęło: 11.04.2019

Zaakceptowano: 29.04.2019

DOI: dx.doi.org/10.15374/FZ2019018

Forum Zakażeń 2019;10(2):91–97

Streszczenie: Krztusiec jeszcze do niedawna był uważany za chorobę, którą dzięki szczepieniom niemowląt i dzieci można było kontrolować. Jednak od lat 90. XX wieku w Polsce, podobnie jak na całym świecie, obserwuje się ponowny wzrost zachorowań. Przyczyn tego zjawiska jest kilka, m.in.: mniejsza skuteczność szczepionek bezkomórkowych względem szczepionek całokomórkowych, stosunkowo szybki zanik odporności po szczepieniu, a także zmiany genetyczne pałeczek krztuśca, zmniejszające powinowactwo przeciwciał poszczepiennych do aktualnie krążących szczepów drobnoustrojów. Sytuacja ta stanowi zagrożenie dla zdrowia publicznego i wymusiła rozwój nowych strategii profilaktycznych: stosowanie przypominających dawek szczepionek przeciw krzuściowi u dzieci (DTaP), młodzieży i dorosłych (Tdap), szczepień ciężarnych oraz upowszechniania strategii kokonu. Ponadto poprawiono nadzór epidemiologiczny, wystandaryzowano metody potwierdzania zachorowania w zależności od przebytego szczepienia, wieku i fazy rozpoznania choroby oraz badania aktualnie krążących szczepów pałeczek krztuśca. Obecnie w większości rozwiniętych krajów świata najwyższą zapadalność notuje się u najmłodszych dzieci oraz nastolatków. Liczbowo najwięcej zachorowań obserwuje się u młodzieży i osób dorosłych. Najbardziej zagrożoną grupę, ze względu na następstwa zakażenia, stanowią niemowlęta. Wśród niemowląt <3. miesiąca życia istnieje największe ryzyko ciężkiego przebiegu choroby (połowa dzieci do 1. roku życia wymaga leczenia szpitalnego) i zgonu. Dane dotyczące zachorowalności na krztusiec na całym świecie są niedoszacowane, szczególnie w odniesieniu do populacji dorosłych, pośród których choroba ta jest zbyt rzadko brana pod uwagę w diagnostyce różnicowej przewlekłego kaszlu. Niemniej jednak ocenia się, że corocznie na świecie może chorować od 7 do 40 milionów ludzi, a liczba zgonów waha się w zakresie 38 000–670 000. Celem pracy było przedstawienie aktualnej sytuacji epidemiologicznej krztuśca w Polsce i na świecie oraz aktualnych strategii zapobiegania chorobie.

Słowa kluczowe: krztusiec, szczepienia

Abstract: Whooping cough until recently has been considered a condition which could be controlled through vaccination. However, since the 1990s, in Poland and worldwide an increase in the number of whooping cough cases has been noticed. There are a few reasons for that. Firstly, the lower efficiency of acellular to whole-cell vaccines. Secondly, a relatively short-lasting immunity after vaccination. What is more, this may be caused by genetic changes of Bordetella pertussis which decreases antibody affinity post inoculation to currently circulating strains of microbes. This situation might be dangerous for public health and leads to developing new preventive strategies, including: using a booster dose of whooping cough vaccines for children (DTwP/DTaP), for teenagers and adults (Tdap), vaccinating PGs and popularizing cocoon strategies. Additionally, the epidemiologic oversight has been improved, as well as, all the methods which may confirm the illness were standardized, depending on the vaccination type, age, the moment of diagnosis, and the currently circulating B. pertussis. Currently, the highest rate of cases is noted among teenagers and adults, however; the group of infants is at the highest risk. Among infants <3 months old, the dread outcome of the disease and sometimes death, is at the highest level (for 50% of infants hospital treatment is needed). The data on whooping cough is undervalued all over the world, especially in reference to adults, because that illness is very rarely taken into consideration in differential diagnosis of chronic cough. Nevertheless, it is anticipated that every year between 7 and 40 million people all over the world might be potentially affected by the disease and the number of deaths ranges between 38,000 and 670,000. The aim of this work was to depict the present epidemiological situation of whooping cough in Poland and worldwide.

Key words: pertussis, vaccinations

Pełna wersja artykułu