Terapia monitorowana stężeniem wankomycyny u pacjentów Oddziału Intensywnej Terapii
Vancomycin-monitored therapy in Intensive Care Unit patients
Joanna Jędrzejczyk
ORCID: 0000-0003-2925-6432
Szpital św. Łukasza w Bolesławcu,
ul. Kościelna 23,
59-600 Lwówek Śląski,
e-mail: jedrzejczyk.joanna@gmail.com
Wpłynęło: 16.09.2022
Zaakceptowano: 27.09.2022
DOI: dx.doi.org/10.15374/FZ2022022
Forum Zakażeń 2022;13(5):191–198
Streszczenie: Wankomycyna jest antybiotykiem glikopeptydowym, powszechnie stosowanym w leczeniu zakażeń wywołanych przez bakterie Gram-dodatnie. Działanie bakteriobójcze wynika z blokowania biosyntezy ściany komórkowej w fazie podziału komórki bakteryjnej, poprzez wiązanie się z dużym powinowactwem z D-alanylo-D-alaniną, końcem cząsteczek prekursorowych ściany komórkowej. Antybiotyk ten często powoduje zaburzenia czynności nerek. Przyczyna nefrotoksyczności upatrywana jest w wywieraniu przez wankomycynę stresu oksydacyjnego na komórki kanalika bliższego nerki. Jednym z działań niepożądanych, najczęściej kojarzonych z leczeniem wankomycyną, jest ototoksyczność, spowodowana bezpośrednim szkodliwym oddziaływaniem na VIII nerw czaszkowy (przedsionkowo-ślimakowy), jednak występuje ona niezbyt często i ma zazwyczaj charakter przemijającej utraty słuchu. Ze względu na szereg czynników coraz częściej podnosi się, że wankomycyna powinna być stosowana jedynie w bakteriemii, a także empirycznie w zapaleniu opon mózgowo-rdzeniowych, z przyczyn mikrobiologiczno-epidemiologicznych. Oznaczanie poziomu wankomycyny powinno być stosowane w każdym przypadku parenteralnego podania antybiotyku pacjentowi. Aktywność wankomycyny nie zależy od stężenia, a głównym parametrem wskazującym na skuteczność terapii jest iloraz pola powierzchni pod krzywą stężenie-czas (AUC) i minimalnego stężenia hamującego (MIC) dla drobnoustroju docelowego. Docelową, z farmakokinetycznego i farmakodynamicznego punktu widzenia, wartością AUC/MIC zapewniającą skuteczność kliniczną wankomycyny jest wartość 400. W celu osiągnięcia wartości docelowej AUC/MIC przy MIC >0,5 mg/l konieczne jest stosowanie dawek z górnego zakresu oraz utrzymywanie wysokiego stężenia wankomycyny w surowicy przed podaniem kolejnej dawki. Pomiar stężeń wankomycyny prowadzony był u pacjentów hospitalizowanych w Oddziale Anestezjologii i Intensywnej Terapii. Przeanalizowano wyniki u najtrudniejszej grupy pacjentów, obciążonych wieloma chorobami, w ciężkim stanie klinicznym, którzy zazwyczaj nie podlegają standardowym modelom farmakokinetycznym. Celem niniejszej pracy było zweryfikowanie, czy terapia wankomycyną prowadzona jest prawidłowo, zgodnie z wytycznymi oraz procedurą terapii monitorowanej stężeniem, wprowadzoną w szpitalu.
Słowa kluczowe: monitorowanie leków, terapia monitorowana stężeniem, wankomycyna
Abstract: Vancomycin is a glycopeptide antibiotic commonly used to treat infections caused by gram positive bacteria. The bactericidal activity results from blocking the biosynthesis of the cell wall during the division phase of the bacterial cell by binding with high affinity to D-alanyl-D-alanine, the end of the cell wall precursor molecules. Vancomycin commonly causes renal dysfunction. The cause of nephrotoxicity is thought to be the exertion of oxidative stress by vancomycin on cells of the proximal tubule of the kidney. One of the adverse effects also most commonly associated with vancomycin treatment is ototoxicity, caused by direct harmful effects on the 8th cranial nerve (vestibulocochlear); however, it is uncommon and is usually manifested as transient hearing loss. Due to a number of factors, it is more and more frequently argued that vancomycin should be used only in MRSA bacteraemia, as well as empirically in meningitis. Determination of vancomycin levels (therapeutic drug monitoring – TDM) should be used in all cases of parenteral administration of this antibiotic. Vancomycin activity is concentration independent, and the main efficacy parameter is the ratio of the area under curve (AUC) and the minimum inhibitory concentration (MIC) for the target microorganism. In terms of pharmacokinetics and pharmacodynamics, the target AUC/MIC value for clinical efficacy of vancomycin is 400. In order to achieve the target AUC/MIC with MIC >0.5 mg/L, it is necessary to use doses in the upper range and to maintain a high vancomycin serum concentration prior to the next dose. Vancomycin concentration were measured in patients hospitalized in the Department of Anaesthesiology and Intensive Care. The results were analysed in the most difficult group of patients, with numerous comorbidities, in a severe clinical condition, who are usually not subject to standard pharmacokinetics models. The aim of this study has been to verify whether the vancomycin therapy is carried out correctly, in accordance with the guidelines and with the procedure of therapeutic drug monitoring recently implemented at the hospital.
Key words: concentration monitored therapy, therapeutic drug monitoring, vancomycin