Zastosowanie roztworów fosforanowo-wapniowych w zapaleniu jamy ustnej u pacjentów paliatywnych – doświadczenia własne

1 Zakład Farmakologii Klinicznej Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku
2 Klinika Anestezjologii i Intensywnej Terapii Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku
3 Hospicjum Domowe i Poradnia Medycyny Paliatywnej NZOZ Vitamed im. Edyty Jakubów w Białymstoku

Piotr Jakubów, NZOZ Vitamed im. Edyty Jakubów, ul. Mickiewicza 44a, 15-215 Białystok

Wpłynęło: 23.11.2016

Zaakceptowano: 05.12.2016

DOI: dx.doi.org/10.15374/FZ2016073

Forum Zakażeń 2017;8(1):5–11

Streszczenie: Wstęp Zapalenie śluzówki jamy ustnej jest istotną dolegliwością pacjentów objętych opieką paliatywną. Chorym paliatywnym z zapaleniem jamy ustnej towarzyszą następujące objawy: zaburzenia połykania, utrata łaknienia, zaburzenia trawienia w fazie wydzielania, niechęć do przyjmowania pokarmów, zaburzenia odżywiania z utratą masy ciała oraz pogorszenie jakości życia. Jednym z wielu preparatów, które można stosować w zapaleniu jamy ustnej, jest mieszanina elektrolitowa przesyconego roztworu jonów wapnia i fosforu. Substancja ta uzupełnia brakujące kluczowe minerały, wapń i fosforany, które są zaangażowane w naprawę oraz utrzymane integralności błony śluzowej. Większa mineralizacja płynu jamy ustnej sprzyja ograniczeniu rozwoju zapalenia, a nawet przyspiesza gojenie i ułatwia leczenie stanu zapalnego. Materiał i metody Celem pracy była 30-dniowa obserwacja śluzówki jamy ustnej po zastosowaniu płukanek z CaphosoluR u pacjentów z zapaleniem jamy ustnej i schyłkową chorobą nowotworową, znajdujących się pod opieką paliatywną. Chorym zalecono stosowanie płukanki z preparatów przesyconego roztworu jonów wapnia i fosforanów przynajmniej trzy razy na dobę co najmniej przez miesiąc. Zmiany na śluzowce oceniono w czterostopniowej skali World Health Organization TGS , dolegliwości bólowe wyrażono w formie skali numerycznej (NRS), a do oceny sprawności oraz jakości życia zastosowano skalę oceny jakości życia QLQ-C15-PAL . Wyniki Do ostatecznej analizy włączono 16 pacjentów. U 57,2% chorych wykazano poprawę lub zatrzymanie procesu zapalanego. W grupie wszystkich stosujących preparat uzyskano zmniejszenie zapalenia o 1,4 punktu (p<0,1 SEM 0,5). U pacjentów, którzy regularnie mogli stosować preparat, zaobserwowano zmniejszenie nasilenia bólu w jamie ustnej. W skali VAS (NRS 0–10) wykazano zmniejszenie dolegliwości bólowych średnio o plus minus 2,1 punktu. W ocenie samodzielności chorych nie zaobserwowano poprawy w trakcie leczenia. Wnioski CaphosolR jest skutecznym preparatem do stosowania w zapaleniu jamy ustnej i gardła. Najlepszy efekt uzyskuje się u chorych w 1. i 2. stopniu podziału WHO, najsłabszy zaś w 4. stopniu. Stosowanie omawianego preparatu u pacjentów paliatywnych jest efektywne w przypadku asystowania i pomagania im w prowadzeniu terapii.

Słowa kluczowe: jony fosforanowe i wapnia, zapalenie śluzówki jamy ustnej

Abstract: Introduction Oral mucositis is a major problem in palliative patients. Additionally they usually suffer from swallowing difficulties, appetite loss, gastric secretion disorders, food intake aversion, eating disorders, weight loss and reduced quality of life. An electrolyte solution supersaturated with calcium and phosphate ions – CaphosolR is one of many possible drugs that may be used for stomatitis treatment. CaphosolR supplements missing key electrolytes, such as calcium and phosphate that are important for restoration and maintenance of mucosal integrity. Increasing mineralization of the fluid in the oral cavity may reduce inflammation, accelerate healing and support treatment of stomatitis. Material and methods This study aimed to follow-up the administration of CaphosolR for 30 days in palliative patients with final-stage cancer suffering from stomatitis. The patients were recommended to wash their mouths with supersaturated calcium and phosphate solution at least three times a day for at least a month. Changes in the mucosa condition were evaluated using the four-grade World Health Organization Toxicity Grading Scale. Severity of pain was assessed using the numerical scale (NRS), whereas performance and quality of life were assessed with the QLQ-C15-PAL quality of life score. Results The final analysis was conducted on sixteen patients. More than half of them (57.2%) responded to the treatment with improvement or inhibition of inflammation. Inflammation decreased for 1.4 points (p<0.1 0.5 SEM) in all patients who used Caphosol R. Those, who used the solution regularly, reported pain reduction in the oral cavity. The VAS scale (NRS 0–10) presented reduction in pain for an average of 2.1}0.7 points. There were no improvements in patients’independency level during treatment. Conclusions CaphosolR is an effective treatment option for oral and pharyngeal inflammation. The best effect was observed among patients with first and second grade, and the worst in those with the fourth grade according to the WHO classification. The administration of CaphosolR is effective in palliative patients, when they receive appropriate assistance and support.

Key words: calcium phosphate solutions, mucositis

Pełna wersja artykułu