Prevention of infections in premature babies and newborns – which antiseptic should you choose?
Monika Oleksy-Wawrzyniak1 | Malwina Brożyna1 | Elżbieta Piątkowska1 | Kinga Niewińska2 | Marzenna Bartoszewicz1
ORCID*: 0000-0002-0527-468X | 0000-0001-9520-3377 | 0000-0002-3630-0289 | 0000-0003-1086-6732 | 0000-0002-6542-2525
1 Katedra i Zakład Mikrobiologii Farmaceutycznej i Parazytologii Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu
2 Zakład Traumatologii i Medycyny Ratunkowej Wieku Rozwojowego Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu
Marzenna Bartoszewicz Katedra i Zakład Mikrobiologii Farmaceutycznej i Parazytologii, Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu, ul. Borowska 211a, 50-556 Wrocław, e-mail: marzenna.bartoszewicz@umed.wroc.pl
Wpłynęło: 05.05.2020
Zaakceptowano: 20.05.2020
DOI: dx.doi.org/10.15374/PwAiIO2020012
Pielęgniarstwo w Anestezjologii i Intensywnej Opiece 2020;6(2):47–59
Streszczenie: Noworodki urodzone przed ukończonym 37. tygodniem ciąży klasyfikuje się jako wcześniaki. Wcześniactwo często związane jest z niską masą urodzeniową dzieci, tj. wagą poniżej 2500 g, i stanowi najczęstszą przyczynę śmierci niemowląt w pierwszym miesiącu życia oraz drugą najczęstszą przyczynę zgonów dzieci poniżej 5. roku życia. U około 20% noworodków i niemowląt z bardzo niską masą urodzeniową występują infekcje układowe, z czego przyczyną ponad połowy zgonów jest sepsa. Ze względu na czas wystąpienia zakażenia wyróżnia się sepsę wczesną (do 72 godzin po urodzeniu) i późną. W Polsce najczęściej izolowanymi patogenami w zakażeniach krwi u noworodków są: S. agalactiae, E. coli, K. pneumoniae, Enterobacter sp., A. baumannii, gronkowce koagulazo-ujemne i C. albicans; rzadziej – S. aureus, H. influenzae i L. monocytogenes. Skuteczna dezynfekcja skóry za pomocą miejscowo działających środków przeciwdrobnoustrojowych stanowi istotny czynnik prewencyjny w ograniczaniu występowania zakażeń szpitalnych u wcześniaków. Jednak ze względu na niedojrzałość powłok skórnych u tej grupy pacjentów oraz ryzyko powikłań, decyzja o wyborze właściwego preparatu, w świetle braku oficjalnych wytycznych, jest często trudna. Stosowanie u wcześniaków powidonu jodu zwiększa ryzyko wystąpienia niedoczynności tarczycy. Chlorheksydyna i oktenidyna mogą powodować podrażnienia skóry z oparzeniami włącznie, antyseptyki alkoholowe natomiast mogą działać neurotoksycznie. Najbezpieczniejszym i najskuteczniejszym antyseptykiem – zarówno u noworodków przedwcześnie urodzonych, jak i z niską masą urodzeniową – na chwilę obecną wydaje się być poliheksanidyna z betainą.
Słowa kluczowe: antyseptyka, chlorheksydyna, poliheksanidyna, powidon jodu, wcześniaki, zakażenia noworodkowe
Abstract: Newborns born before 37 weeks of gestation are classified as premature babies. Prematurity is often associated with low birth weight – less than 2500 g and it is the most common cause of an infant death in the first month of life and the second cause of children under 5 years old death. About 20% of newborns and infants with very low birth weight are affected by systemic infections and more than half of deaths being caused by sepsis. Due to the time of onset of infection, early (up to 72 hours after birth) and late sepsis are distinguished. In Poland, the most frequently isolated pathogens in neonatal blood infections are: S. agalactiae, E. coli, K. pneumoniae, Enterobacter sp., A. baumannii, coagulase negative staphylococci and C. albicans; less often – S. aureus, H. influenzae and L. monocytogenes. Effective skin disinfection with antimicrobials is an important preventive factor to reduce the incidence of nosocomial infections in premature babies. However, due to the immaturity of premature babies skin and the risk of complications, choosing the right antiseptic is difficult, when there is lack of official guidelines. The use of the povidone iodine in premature babies increases the risk of hypothyroidism. Chlorhexidine and octenidine may cause skin irritation including burns, while alcohol antiseptics may be neurotoxic. The safest and most effective antiseptic in both premature newborns and those with low birth weight, currently appears to be polyhexanidine with betaine.
Key words: antisepsis, chlorhexidine, newborn infections, polihexanide, povidone-iodine, preterm infant
