Postępowanie i opieka na miejscu zdarzenia nad pacjentem w przypadkowej hipotermii głębokiej, zakwalifikowanym do leczenia metodą ECMO
Management and care of a patient in accidental deep hypothermia at the place of the event, who was qualified for ECMO treatment
Katarzyna Wojnar-Gruszka1 | Aurelia Sega1 | Martyna Adamus2| Ilona Nowak-Kózka3 | Maria Kózka1
1 Zakład Pielęgniarstwa Klinicznego Wydziału Nauk o Zdrowiu Uniwersytetu Jagiellońskiego Collegium Medicum w Krakowie
2 Oddział Chirurgii Dziecięcej Szpitala Pediatrycznego w Bielsku-Białej
3 Oddział Anestezjologii i Intensywnej Terapii II Katedry Chorób Wewnętrznych im. Prof. A. Szczeklika Szpitala Uniwersyteckiego w Krakowie
Katarzyna Wojnar-Gruszka Zakład Pielęgniarstwa Klinicznego, Wydział Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum w Krakowie, ul. M. Kopernika 25, 31-501 Kraków, e-mail: k.wojnar-gruszka@uj.edu.pl
Wpłynęło: 12.11.2017
Zaakceptowano: 29.11.2017
DOI: dx.doi.org/10.15374/PwAiIO2017032
Pielęgniarstwo w anestezjologii i intensywnej opiece 2017;3(4):187–192
Streszczenie:
Hipotermia głęboka (temperatura głęboka <28°C), kojarzona powszechnie z ekspozycją na ekstremalnie niskie temperatury w warunkach górskich, w rzeczywistości dużo częściej występuje jako tzw. miejska. W Polsce w stan przypadkowej hipotermii głębokiej zapada od 300 do 600 osób rocznie. Pacjentów w takim stanie można skutecznie leczyć, czego dowodem są coraz częściej powstające wyspecjalizowane ośrodki leczenia hipotermii. Chory w hipotermii wymaga specjalistycznego postępowania zarówno na miejscu zdarzenia, jak i w oddziale intensywnej terapii (OIT). Ciężki stan pacjenta utrudnia ocenę funkcji życiowych i może prowadzić do mylnego rozpoznania zgonu przez członków zespołu ratownictwa medycznego. Praktyka kliniczna wskazuje, że hipotermia jest jedną z odwracalnych przyczyn zatrzymania krążenia, dlatego w postępowaniu przedszpitalnym należy wydłużyć ocenę parametrów życiowych i jak najszybciej zabezpieczyć podstawowe funkcje życiowe poszkodowanego. W celu osiągnięcia skuteczności resuscytacji konieczne jest aktywne ogrzewanie pacjenta, z docelowym zastosowaniem terapii pozaustrojowej w OIT. Wdrożenie ECMO (pozaustrojowe utlenowanie krwi) jest często jedyną skuteczną metodą zarówno ratowania życia, jak i leczenia chorych w hipotermii głębokiej. Aparatura spełnia funkcję grzewczą, zapewnia krążenie krwi i jej prawidłową oksygenację. W przypadku pacjenta w hipotermii głębokiej personel pielęgniarski OIT ma pod opieką chorego znajdującego się w stanie zagrożenia życia. Przyczynami tego stanu są: niewydolność krążeniowo-oddechowa, zaburzenia rytmu serca, hiperkaliemia oraz kwasica metaboliczna na skutek spadku temperatury centralnej <28°C. Od ścisłej współpracy personelu medycznego na wszystkich poziomach udzielanych świadczeń, sprawnego łańcucha wzajemnego powiadamiania oraz umiejętności podejmowania szybkich i niejednokrotnie trudnych decyzji zależy życie i zdrowie chorego.
Słowa kluczowe: ECMO, hipotermia głęboka, postępowanie przedszpitalne, termoregulacja, wychłodzenie
Abstract:
Deep hypothermia (deep body temperature <28°C) commonly associated with exposures to extremely low temperatures in mountain conditions, in fact much more commonly occurs in cities. In Poland, 300 to 600 cases a year of deep accidental hypothermia are reported. This condition can be effectively treated, as evidenced by the increasingly specialized centers of hypothermia treatment. Patients in hypothermia require specialized treatment at the scene of the event and in the intensive care unit (ICU). The severe condition of the patient makes it difficult to assess vital functions and can be misleadingly identified by the members of the emergency medical team as a death. Clinical practice indicates that hypothermia is one of the reversible causes of cardiac arrest, so it is necessary to extend the assessment of vital parameters in the prehospital procedure and to secure the vital functions of the patient as soon as possible. Active patient healing is essential to achieve the effectiveness of resuscitation with the goal of extracorporeal therapy in the ICU. ECMO (extracorporeal membrane oxygenation) is often the only effective method of saving lives and treating patients with deep hypothermia. The ECMO appliance performs a heating function, ensures blood circulation and its proper oxygenation. An ICU nurse that is caring for a patient in deep hypothermia faces a patient in a life-threatening state. Causes of this condition include: cardio-respiratory failure, cardiac arrhythmias, hyperkalaemia, and metabolic acidosis due to a decrease in central temperature below 28°C. The life and health of the patient depend on close collaboration between medical staff at all levels, an effective cross-referencing network and the ability to make rapid, difficult decisions.
Key words: deep hypothermia, ECMO, hypothermia, prehospital treatment, thermoregulation