Jaskra jako kandydat do badań przesiewowych w Polsce
Glaucoma as a potential target for screening in Poland
Barbara Dalkowska1 | Artur Furga2 | Jędrzej Dzięgielewski3 | Iga Barczak3
ORCID*: 0000-0002-6004-6057 | 0000-0003-2370-6367 | 0009-0001-9475-1766 | 0009-0009-5882-2019
1 Uniwersyteckie Centrum Kliniczne Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego
2 Klinika Chirurgii Onkologicznej, Transplantacyjnej i Ogólnej, Centrum Medycyny Inwazyjnej Uniwersyteckiego Centrum Klinicznego Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego
3 Wydział Lekarski Uniwersytetu Medycznego w Lublinie
Artur Furga
Klinika Chirurgii Onkologicznej,
Transplantacyjnej i Ogólnej,
Centrum Medycyny Inwazyjnej,
Uniwersyteckie Centrum Kliniczne,
Gdański Uniwersytet Medyczny,
ul. Smoluchowskiego 17, 80-214 Gdańsk,
e-mail: arturfurga@gumed.edu.pl
*według kolejności na liście Autorów
Wpłynęło: 23.08.2023
Zaakceptowano: 02.09.2023
DOI: dx.doi.org/10.15374/FZ2023016
Forum Zakażeń 2023;14(3):83–87
Streszczenie: Jaskra stanowi jedną z głównych przyczyn utraty wzroku na świecie, obecnie dotyka niemal 2,2 miliarda osób. Prognozuje się wzrost liczby nowych zachorowań do 120 milionów rocznie w 2040 r. W Polsce szacuje się, że choruje na nią ok. 800 tysięcy osób. Bezobjawowy przebieg jaskry sprawia, że ok. 50% przypadków pozostaje niezdiagnozowana. Gdy pojawiają się objawy, choroba często jest już powikłana i stanowi znaczące obciążenie finansowe dla państwa. Czynnikiem ryzyka jaskry jest m.in. podwyższone ciśnienie śródgałkowe, które jako jedyne spośród wszystkich czynników można modyfikować, a tym samym zapobiegać progresji choroby. Leczenie jaskry obejmuje farmakoterapię i procedury zabiegowe. Opóźniona diagnoza często wymaga leczenia operacyjnego, które może prowadzić do ciężkich powikłań infekcyjnych, a nawet zapalenia gałki ocznej. Dla skuteczności leczenia jaskry istotne są współpraca pacjenta i przestrzeganie zaleceń lekarskich. Badania przesiewowe mogą przyczynić się do wczesnego wykrycia choroby, co może istotnie zmniejszyć zachorowalność i ryzyko groźnych powikłań. W kontekście jaskry otwartego kąta, która często przebiega bezobjawowo, istnieje potrzeba identyfikacji skutecznych metod przesiewowych. Rekomendacje oparte na badaniach wskazują, że skrining wśród osób z grupy ryzyka może być uzasadniony, natomiast dla ogólnej populacji brakuje wystarczających dowodów na jego zasadność. Brak jednoznacznego testu diagnostycznego i sporna opłacalność programów skriningowych stanowią wyzwania dla wdrożenia masowych badań. Wartościowe byłoby kontynuowanie badań nad skutecznością testów przesiewowych, identyfikacją subpopulacji oraz długoterminowym wpływem badań przesiewowych na zachorowalność i koszty opieki zdrowotnej. Poprawa dostępności skutecznych metod diagnostycznych i leczenia mogą istotnie przyczynić się do zmniejszenia obciążenia społecznego związanego z jaskrą.
Słowa kluczowe: epidemilogia, jaskra, skrining
Abstract: Glaucoma represents one of the leading causes of sight loss worldwide, which currently affects nearly 2.2 billion people. However, by 2040, an increase in the number of new cases is expected to reach 120 million per year. It is estimated that at present in Poland the disease affects 800,000 individuals. It is of note that due to the asymptomatic course of glaucoma, approximately 50% of cases remain undiagnosed. By the time symptoms appear, the accompanying complications have already developed, leading to significant financial costs for the state. One of the risk factors for glaucoma is elevated intraocular pressure, which constitutes the only modifiable factor that may prevent the progression of the disease. Treatment of glaucoma involves pharmacotherapy as well as surgical procedures. Nevertheless, it is worth bearing in mind that a delayed diagnosis frequently necessitates surgical treatment, which may result in severe infectious complications and even ocular inflammation. In order for the glaucoma treatment to be effective, patient cooperation and adherence to medical advice are essential. Additionally, screening could contribute to an early detection of the disease, which in turn may significantly reduce both the incidence and the risk of dangerous complications. In terms of open-angle glaucoma, which tends to be asymptomatic, it is vital to identify effective screening methods. Research-based recommendations indicate that screening among individuals at risk may be substantiated, whereas the evidence for its validity in terms of the general population is insufficient. The lack of conclusive diagnostic tests and the questionable cost-effectiveness of screening programmes pose a challenge to the implementation of mass screening. Therefore, it seems crucial to conduct further research regarding the effectiveness of screening tests, identification of subpopulations, and the long-term impact of screening on both the incidence as well as healthcare costs. Improving the availability of effective diagnostic modalities and treatments may significantly contribute to reducing the social burden of glaucoma.
Key words: epidemiology, glaucoma, screening